ین روزها نه تنها در کشور عزیزمان ایران بلکه حتی در بسیاری از کشورهای توسعه یافته نیز بازار مصرف لامپ های پرمصرف کم شده است هست. اگر لامپ شما به هر علت بسوزد یا دیگر قابل استفاده نباشد، ارزان ترین روش جایگزینی آن، گزینش یک لامپ فلورسنت فشرده مارپیچ (Spiral Compact Fluorescents) است که به آن ها (CFLs) می گویند. از آنجایی که در دنیای امروز بیش تر وقت ما در محیط داخل می گذرد لذا بسیار مهم است که بدانیم نورهای مصنوعی ساخت دست بشر از جمله همین لامپ های کم مصرف معمولی چه تاثیراتی می توانند بر اوضاع سلامت ما داشته باشند. در ادامه شما را بعضی از خطرات ناشی از آن ها آشنا خواهیم کرد.

مهم ترین خطر لامپ های کم مصرف

مهم ترین خطرات لامپ های کم مصرف چیست؟

همانطور که شما هم احتمالاً می دانید، یکی از بااهمیت ترین خطرات لامپ های کم مصرف در زمان شکستن آن ها ایجاد می شود. از آنجایی که لامپ های کم مصرف حاوی جیوه هستند در نتیجه اگر به هر علت بشکنند، جیوه داخل آن ها به هوای اطراف وارد می شود. جیوه، فلز مایع سمی است که در ترمومترها، باتری های الکتریکی و لامپ های کم مصرف بکار برده می شود. مسمومیت با جیوه که از آن با نام هیدرارژیریا (Hydrargyriasis) یاد می شود، در اصل یک نوع مسمومیت فلزی است که به واسطه قرار گرفتن در معرض جیوه یا ترکیبات آن بوجود می آید.

جیوه فلز سنگینی است که می تواند به چندین شکل گوناگون وجود داشته باشد. همه این اشکال به استثنای جیوه مایع ابتدایی سمی هستند و مقادیر ناچیز آن ها (کم تر از یک گرم) می تواند مرگبار باشد. جیوه بااهمیت ترین تاثیری که بر بدن می گذارد، این است که باعث بسته شدن رگ های خونی می شود و همین مساله مسائل و تبعات آتی مسمومیت را به وجود خواهد آورد.

اگر مسمومیت جیوه شما را دلواپس کرده هست، باید به این توصیه هم توجه داشته باشید که لامپ های کم مصرف در وقت تولید روشنایی مشکلی از نظر مسمومیت جیوه ایجاد نمی کنند بلکه مسئله زمانی است که مقادیر ناچیزی از این جیوه بتواند بصورت بخار از درون لامپ خارج شود که این امر هم زمانی اتفاق می افتد که لامپ بشکند. گزارشات حاکی از آن است که هر لامپ کم مصرف در صورت شکستگی، ۶ برابر بیش تر از سطح مجاز آلودگی تولید می کند. ولی آیا این بدان معناست که شما باید همین امروز لامپ های کم مصرف را دور بریزید؟

لامپ های کم مصرف و معجزه مصرف کم تر انرژی

ین روزها نه‌تنها در کشور عزیزمان ایران بلکه حتی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته نیز بازار مصرف لامپ‌های پرمصرف کم شده است هست. اگر لامپ شما به هر علت

یک واقعیت غیرقابل انکار در مورد لامپ های کم مصرف این است که آن ها در مصرف انرژی به راستی خارق العاده عمل می کنند. بر اساس داده های دپارتمان انرژی آمریکا، اگر هر شهروند تنها یک لامپ منزل اش را از پرمصرف به کم مصرف عوض کردن دهد، معادل این است که جلوی انتشار گازهای گلخانه ای را درست به اندازه خروجی ۸۰۰ هزار ماشین گرفته باشد. از طرف دیگر بعضی این استدلال را هم مطرح می کنند که لامپ های قدیمی خیلی بیش تر از لامپ های کم مصرف، جیوه سمی را به محیط زیست وارد می کنند به چه دلیل که نیروگاه های ذغال سنگی که جهت ساخت این نوع لامپ ها انرژی تولید می کنند، بزرگ ترین مرجع تولید آلودگی جیوه در روی کره زمین هستند. علت مهم شهرت لامپ های کم مصرف از نام آن ها پیدا است: مصرف کم تر که در حدود یک چهارم یعنی ۲۵ درصد انرژی در مقایسه با لامپ های پرمصرف تخمین زده شده است است.

آیا لامپ های کم مصرف می توانند باعث سرطان پوست شوند؟

اما جدای از صرفه جویی در مصرف انرژی، مساله سلامت مصرف کنندگان نیز فاکتور بسیار مهمی هست. موسسه علوم ایالات متحده آمریکا (U.S. National Science Foundation) به تازگی نتیجه تحقیقات اش در این زمینه را در مجله فتوشیمی و فتوبیولوژی انتشار ساخته هست. این تحقیقات که به طور متمرکز بر روی شکاف های پوشش سطحی از جنس فسفر لامپ های کم مصرف انجام شده، نشانگر این واقعیت است که این شکاف ها اجازه می دهند امواج ماورای بنفش (UV) که به وسیله پوشش سطحی از جنس فسفر جذب شده است و به نور مرئی تبدیل شده، از این لامپ ها تا اندازه ای به بیرون ساطع شود. محققان دانشگاه استونی بروک (Stoney Brook University) چند سال است که ثابت کرده اند بر روی پوشش سطحی از جنس فسفر این لامپ ها شکاف هایی وجود دارد و این مساله که آیا شکاف های مذکور می تواند باعث خروج تشعشعات (UVC) و (UVA) شود، تا مدت ها محل مناقشه اساسی میان طرفداران و مخالفان بود. تحقیقات موسسه علوم آمریکا توانسته این مساله را ثابت کند که خروج امواج از لامپ ها ممکن و شدنی است و این امر به علت توانایی سوزاندن سلول های پوست انسان و تحریک به تشکیل ملانوما (نوعی سرطان که از ناحیه سلول های حاوی رنگدانه یا همان ملانوسیت ها توسعه می یابد) دلواپس کننده می باشد. مورد نیاز به ذکر است که تحقیقاتی مشابه نیز در این زمینه در اروپا انجام شده است و نتیجه های آن نیز مشابه بوده است.

پژوهشگران در عین حال چگونگی خروج و انتشار اشعه (UV) به وسیله لامپ های کم مصرف و تاثیر آن بر سلول های تولیدکننده کلاژن و کراتین و ترکیبات کلیدی پوست انسان را مورد مطالعه قرار داده اند. آن ها در وهله نخست تاثیر نور مصنوعی را بر پوست های فاقد هرگونه مواد آرایشی مورد بررسی قرار دادند. در مرحله بعد آن ها تاثیرات پوستی را که در معرض تیتانیوم دی اکسین قرار گرفته (یک ترکیب معمولی در محصولات مواظبت شخصی) بررسی کردند. سپس آزمایش ها را در مورد لامپ های پرمصرف با همان شدت نور تکرار کردند. دکتر میریام ریفایلوویچ  (Dr. Miriam Rifailovich) سرپرست این تحقیقات می گوید: «مطالعات ما نشان داد که پاسخ سلول های سالم پوست به اشعه (UV) منتشرشده با آسیب ناشی از تشعشعات (UV) کاملاً سازگاری دارد. زمانی که پوست پیش از قرار گرفتن در معرض تشعشعات (UV)، دوز کم تری از ذرات نانو تیتانیوم دی اکسین را هم دریافت می کند، میزان آسیب به سلول ها چند برابر می شود. مساله اینجاست که لامپ های پرمصرف به هیچ وجه حتی با وجود یا عدم وجود ذرات نانو تیتانیوم دی اکسین هم بر سلول های پوست اثر نمی گذارند ولی تاثیرپذیری سلول ها از لامپ های کم مصرف واقعیت دارد.»

دکتر ریفایلوویچ در کنفرانس بهداشت صنعتی آمریکا که سال گذشته برگزار شد به این توصیه اشاره کرد که اگر هر فرد حدود ۸ ساعت زیر نور لامپ کم مصرف بنشیند، چیزی در حدود ۱۰۰۰ برابر بیش تر از آنچه که بدنش بتواند تحمل کند، اشعه (UV) دریافت کرده است.

آیا لامپ های کم مصرف می توانند بر بینایی ما تاثیر بگذارند؟

مهم ترین خطرات لامپ های کم مصرف چیست؟

در مقاله ای که هلن والز (Hellen L. Walls) و همکارانش در سال ۲۰۱۱ در مجله بهداشت عمومی (NCBI: National Center for Biotechnology Information) چاپ کردند، به این مساله اشاره شده است که زیاد کردن مصرف لامپ های فلورسنت بعنوان یک راهکار جهت کم کردن تغییرات اقلیمی احتمال دارد که منجر به زیاد کردن بیماری های چشمی شود. این پژوهشگران به این توصیه اشاره کرده اند که لامپ های فلورسنت ممکن است بیماری های چشمی که به طور مشخص با امواج ماورای بنفش در ارتباط هستند را تا مرز ۱۲ درصد زیاد کردن دهند. به گفته این محققان و بر اساس آمارهایی که اعلام کرده اند، زیاد کردن ۳۰۰۰ مورد آب مروارید و ۷۵۰۰ مورد زائده موسوم به ناخنک (Pterygia) را که هر سال در استرالیا گزارش می شود، می توان با این مساله در ارتباط دانست. این محققان در انتهای مقاله خود به نظارت هر چه جدی تر بر ساخت این نوع لامپ ها تاکید کرده اند.

لامپ های کم مصرف چگونه می توانند تاثیرگذار باشند؟

مدت وقت قرار گرفتن در معرض نور لامپ های کم مصرف و سوسو زدن آن ها از جمله فاکتورهایی است که بر میزان تاثیرگذاری آن ها بر بدن ما نقش دارد. لامپ های کم مصرفی که سوسو می زنند می تواند بر افرادی که نسبت به نور حساس هستند، تاثیرگذار باشند. سوسو زدن لامپ های کم مصرف و فلورسنت می تواند جهت کسانی که به بیماری هایی مانند اوتیسم، صرع، جذام، سندروم خستگی مزمن، بیماری لایم مبتلا هستند و یا مسئله سرگیجه دارند؛ دردسرآفرین باشد. شرکت بهداشت کشور انگلستان بر اساس تحقیقاتی که در زمینه لامپ های فلورسنت فشرده (CFLs) انجام داده، توصیه می کند که بیش تر از یک ساعت در روز در فاصله کم تر از ۳۰ سانتی متری این لامپ ها نباشید این واقعیت را در نظر داشته باشید که همه اشکال لامپ های کم مصرف لزوماً مسئله زا نیستند ولی قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور آن ها بالاخص زمانی که فاصله ایمن را با آن ها رعایت نکنید، می تواند تاثیری مشابه آنچه که از امواج ماورای بنفش خورشید انتظار داریم را بر پوست بدن ما ایجاد کند.

ین روزها نه‌تنها در کشور عزیزمان ایران بلکه حتی در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته نیز بازار مصرف لامپ‌های پرمصرف کم شده است هست. اگر لامپ شما به هر علت

احتیاط ها را جدی بگیرید

همانطور که اشاره شد، امکان تاثیرگذاری لامپ های کم مصرف بر بدن انسان وجود دارد لذا در صورتی که شما هم جزو مصرف کنندگان این محصولات هستید، حتماً باید توجه داشته باشید که ساعت هایی که در معرض نور آن ها قرار می گیرید، محدود و مشخص باشد. توصیه بسیار مهم تر راجع به لامپ های کم مصرف، آسیب های ناشی از شکستگی آن هاست. اگر به هر علت لامپ کم مصرفی شکست، سریع کودکان و بالاخص زنان باردار را از اطاق خارج کنید. بهتر که تا چند روز کسی وارد آن اتاق نشود. استفاده از ماسک و دستکش جهت جمع آوری تکه های لامپ های شکسته مهم هست. دستگاه تهویه مطبوع را نیز سریعاً خاموش کرده و پنجره ها را باز کنید. پوست شما و حتی ریه هایتان به هیچ وجه نباید با لامپ شکسته تماس پیدا کند. کاغذهای مقوایی و یک کیسه پلاستیک جهت برداشتن قطعات کفایت می کند. به خاطر داشته باشید که استفاده از جاروبرقی جهت جمع آوری قطعات شکسته لامپ های کم مصرف، ۱۰۰ درصد ممنوع هست. توصیه می شود که بقایای لامپ را نیز تحت هیچ شرایطی به سطل آشغال نیندازید و آن را هم در منزل نگاه ندارید، مراکز و غرفه های بازیافت عالی ترین مکان جهت تحویل دادن بقایای لامپ های کم مصرف شکسته هستند، بعد لطفاً به مسوولیت شهروندی خود عمل کنید.

(دیجی مگ)

واژه های کلیدی: مسمومیت | بیماری | آمریکا | انرژی | لامپ فلورسنت | زمان شکستن آن‌ها |