اطلاعیه سایت
نماز و راز و نیاز در دل تاریکی شب و به دور از هر گونه هیاهو و نیازهای روزانه یکی از عباداتی است که بنده را شب هنگام
به گزارش حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛نماز، دعا، نیایش، راز و نیاز با پروردگار جهانیان، ذکر گفتن و …اعمالی است که بندگان خداوند تلاش می کنند آن را با کیفیت هرچه زیاد انجام دهند.
یکی از این عبادات ، نماز و راز و نیاز در دل تاریکی شب و به دور از هر گونه هیاهو و نیازهای روزانه هست، بنده ای که نیمه شب تنها به علاقه پروردگارش از خواب برمی خیزد و خود را را جهت دیدار معبودش آماده می کند، با او به راز و نیاز می پردازد و به نوعی با پروردگارش علاقه بازی می کند.
اما در این بین اسامی مختلفی به این راز و نیازهای باعشق داده شده است است از قبیل نماز شب یا نماز تهجد، که گروه تحریریه سایت جوان قصد دارد این عنوان را بررسی کند، بعد اگر می خواهید جهت ملاقات با عشقتان (خداوند) راه جدیدی را طی کنید، بسم الله….
معرفی نماز تهجد و کیفیت و مناسب ترین وقت اقامه آن
تهجد به چه معناست؟
تهجّد: شب زنده داری جهت عبادت.
ریشۀ واژۀ تهجّد «ه ج د» از اضداد است که هم به معنای در شب خفتن آمده و هم در شب بیدار بودن.
بیشتر بدانید: چرا باید نماز بخوانیم؟!/ آیا نمی شود خدا را طور دیگری عبادت کرد؟!
نماز و راز و نیاز در دل تاریکی شب و به دور از هر گونه هیاهو و نیازهای روزانه یکی از عباداتی است که بنده را شب هنگام
مراد از آن در فقه، شب زنده داری جهت اقامۀ نماز شب، تلاوت قرآن، ذکر خداوند و طلب مغفرت است.
بهترین وقت خواندن نماز شب
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله فرمودند:
«ان آخر اللیل فی التهجد احب إلی من أوله، لان اللّه یقول «و بالاْءَسحارِهُم یسْتَغْفِرُونَ»؛ آخر شب برای نماز شب (تهجّد) نزد من محبوب تر است از شروع آن؛ لیکن خداوند می فرماید: پرهیزگاران در سحرگاهان استغفار می کنند.
و در حدیثی دیگر از امام صادق علیه السلام آمده:
«کانوا یستغفرون اللّه فی الوتر و سبعین مرة فی السحر»؛ نیکوکارانِ بهشتی در نماز وتر به هنگام سحر هفتاد مرتبه از خدا طلب آمرزش می کردند.
معرفی نماز تهجد و کیفیت و مناسب ترین وقت اقامه آن
ببینید: لحظه فوت مرد سالخورده حین نماز جماعت در مسجد
یکی از اختصاصات پیامبر صلی الله علیه و آله تهجّد و شب زنده داری است و بسیاری از فقیهان، مانند محقّق کرکی رحمه الله، محقّق اردبیلی و محقّق حلّی وجوب تهجّد شبانه را جهت پیامبر صلی الله علیه و آله نقل کرده اند.
برای وجوب تهجّد بر آن حضرت به آیه زیر، استدلال شده است است: «وَ مِنَ الَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّک»؛ و پاره ای از شب را به نماز بیدار باش که این جهت تو ای پیامبر، افزون بر نمازهای واجب هست. حال پرسش این است آیا این وجوب به وسیله آیات دیگر نسخ شد.
نماز و راز و نیاز در دل تاریکی شب و به دور از هر گونه هیاهو و نیازهای روزانه یکی از عباداتی است که بنده را شب هنگام
بررسی لغوی مفاد آیه وجوب تهجد
طریحی رحمه الله می گوید: تهجّد در لغت به دو معنای متضاد آمده هست؛ بیداری در شب و نیز خوابیدن در شب.
و نیز ابن فارس می گوید: مراد از تهجّد در اینجا همان بیداری جهت خواندن نماز شب است.
بیشتر بدانید: با آثار پزشکی نماز آشنا شوید
چگونگی استدلال به آیه به این صورت است که خداوند پیامبر صلی الله علیه و آله را به شب زنده داری دستور داده است: «فَتَهَجَّدْ» و امر، دلالت بر وجوب می کند. با توجّه به اینکه کلمه «نافلة» در آیه در معنای استحباب، ظهور دارد، بعضی مانند محقّق کرکی رحمه الله جهت اینکه تهجّد در آیه، واجب باشد، به مجازگویی متوسّل شده است و گفته اند: هر چند معنای حقیقی کلمه «نافلة» استحباب هست، ولی در این آیه از روی مجاز به معنای وجوب به کار رفته است.
معرفی نماز تهجد و کیفیت و مناسب ترین وقت اقامه آن
بنابراین معنای آیه چنین می شود: «و پاره ای از شب را به نماز بیدار باش که این جهت تو واجب است»!
حق این است که جهت استدلال به آیه یاد شده است نیازی به این نیست که قائل به مجاز شویم، لیکن کلمه «نافلة» در معنای لغوی اش که به معنای «زیادی» هست، به کار رفته هست؛ چنانچه طبرسی رحمه الله و علّامه حلّی رحمه الله همین برداشت را کرده اند و در معنای «نافلة لک» گفته اند: افزون بر دیگر واجبات، خداوند تهجّد را نیز بر آن حضرت واجب کرده است.
بنابراین از آیه، وجوب تهجّد استفاده می شود و مجازی هم صورت نگرفته است.
آیا آیه وجوب نماز شب پیامبر، نسخ شد؟
برخی از فقیهان اهل سنّت مانند شافعی، نووی و… قائل به اشتراک شده است و بر این باورند که در ابتدا تهجّد شبانه بر پیامبر صلی الله علیه و آله واجب بوده هست، ولی این وجوب، نسخ شده است است و تهجّد جهت پیامبر صلی الله علیه و آله مانند امّت آن حضرت، مستحب و فضیلت شده است است.
آنان کلمه «نافلة» در آیه «وَ مِنَ الَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّک» را به معنای فضیلت دانسته و این آیه را ناسخ آیاتی می دانند که تهجّد را بر پیامبر صلی الله علیه و آله واجب کرده هست. از میان فقیهان شیعه، شیخ طوسی رحمه الله و علّامه حلّی رحمه الله نیز همین مطلب را باور دارند. ولی این برداشتِ درستی نیست، لیکن افزون بر آنکه خلاف نظر مشهور فقیهان شیعه و سنّی هست، بر اساس احادیث قابل توجّهی ، تهجّد شبانه(نماز شب) بر پیامبر صلی الله علیه و آله جهت هر لحظه واجب شده است است و این بیانگر آن است که وجوب نماز شب و تهجّد از احکام اختصاصی پیامبر صلی الله علیه و آله است.
ببینید: زیباترین صحنه از نماز خواندن یک جوان
در روایتی از عمّار ساباطی چنین نقل شده است است: کنّا جلوساً عند أبی عبداللّه علیه السلام بمنی فقال له رجل: ما تقول فی النوافل؟ فقال: فریضة. قال: ففزعنا و فزع الرجل. فقال أبو عبداللّه علیه السلام: إنما أعنی صلاة اللیل علی رسول اللَّه صلی الله علیه و آله، إن اللّه یقول: «وَ مِنَ الَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّک»؛ در سرزمین منا در محضر امام صادق علیه السلام نشسته بودیم، یک نفر به آن حضرت گفت: نظر شما راجع به نافله ها چیست؟ امام علیه السلام فرمود: واجب است.
عمّار ساباطی می گوید: بعد ما ترسیدیم و آن مرد نیز ترسید. سپس امام صادق علیه السلام فرمود: همانا قصد من نماز شب بر رسول خداست، به چه دلیل که خداوند می گوید: «وَ مِنَ الَّیلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّک…». بسیاری از فقیهان مانند محدّث بحرانی،امام المحقّقین نجفی و علّامه مجلسی این روایت را علت وجوب نماز و تهجّد شبانه بر پیامبر صلی الله علیه و آله دانسته اند.
از آنچه گذشت نتیجه می گیریم که تهجّد بر پیامبر صلی الله علیه و آله به صورت اختصاصی واجب است و روایت عمّار ساباطی می تواند تأیید کننده دلالت آیه بر وجوب تهجّد بر پیامبر صلی الله علیه و آله باشد.
نماز شب و سحرخیزی از منظر قرآن مجید
در قرآن کریم ۱۱۲ مرتبه در ۴۵ سوره راجع به نماز اوامری آمده است و نیز در ۱۷ آیه راجع به نماز شب و دعوت بندگان جهت برپا داشتن آن آمده است و این همه نشان از اهمیت فراوان خلوت شبانه با معبود محمود دارد.
در میان نوافل، «نماز شب» جایگاه خاصى دارد و تاکید فراوانى که در آیات قرآن و احادیث راجع به آن هست، به مراتب بیش از نمازهاى دیگر مستحب است و به همین جهت، اولیاء خدا بر آن مداومت و مواظبت داشتند و به تهجد و عبادت نیمه شب می پرداختند.
تا آنجا که نماز شب را خداوند، بر بنده محبوبش حضرت محمد (ص) واجب کرده و چنین فرمان داده بود: «و من اللیل فتهجد به نافلة لک»؛ بخشى از شب را به عنوان نافله به تهجد بپرداز.
احادیث و روایاتی در مورد نماز شب
امام صادق(ع) در این باره می فرماید:
نماز شب صورت را زیبا، اخلاق را نیکو، بو را خوش، روزی را فراوان و قرض را ادا می کند، غم رامی زداید و دیده را جلا می کند. این روایت تصریح می کند که شب زنده داری تأثیر مستقیم و عمیق در جسم وجان، اخلاق و رفتار، حتی مقام معیشتی افراد دارد.
عبارات مهم : نماز خواندن – پیامبر مردی خدمت امیرمؤمنان (ع) عرض کرد:
“من، توفیق شب زنده داری رانمی یابم!” امام فرمود: «تو کسی هستی که گناهانت تو را به زنجیر کشیده است.
امام صادق(ع) در حدیثی می فرماید:
شرف مؤمن، نماز شب است و عزتش آزار و اذیت نکردن مردم. ایشان در حدیثی دیگر می فرماید: پاداش نماز شب آن قدر زیاد است که خداوند می فرماید: « هیچ کس پاداشی را که جهت آنان در نظر گرفته شده است نمی داند» همانطور که در آیه ۱۷ سوره سجده می خوانیم : مردان خدا جهت انجام نیایش سحرگاهان و نماز شب، از بستر گرم فاصله می گیرند و به نماز شب مشغول می شوند، پاداش آنان غیر از بهشت و حوریان و … چیزهایی است که خداوند برایشان ذخیره کرده که موجب روشنی دیدگانش است.
بیشتر بخوانید: احادیثی در فضیلت نماز شب و اهمیت آن
حضرت محمد (ص) به جبرئیل (ع) فرمودند :
مرا پند ده.
جبرئیل گفت:
ای محمد !هر چه می خواهی عمر کن ولی بدان که آخر خواهی مرد، و به هر چه می خواهی دل ببند ولی بدان که از آن جدا خواهی شد و هر عملی می خواهی بکن لیکن بدان که عملت را خواهی دید و بدان که برتری مؤمن به خواندن نماز شب و عزتش به خودداری از ریختن آبروی مردم است.
و پیامبر خدا حضرت محمد(ص) فرمود:
کسی که نماز شب بخواند در روز آبرومند خواهد زیست.
از امام صادق (ع) روایت شده است است که فرمود:
« سه چیز از عنایات مخصوص خداوند است: نماز و نیایش شبانگاهی، باز کردن روزه روزه دار و دیدار برادران. و باز آن حضرت می فرماید: نماز شب، گناهان روز را می زداید.
انتهای پیام/
واژه های کلیدی: نماز خواندن | پیامبر | بیداری | شبانه | بیدار | پیامبر | خواندن | خداوند