اطلاعیه سایت
همه ما مطالبی را از سختی و ترسناک بودن وقت جان دادن شنیده ایم و اینکه هر فردی توان مقابله با آن را ندارد.
همه ما مطالبی را از سختی و ترسناک بودن وقت جان دادن شنیده ایم و اینکه هر فردی توان مقابله با آن را ندارد و شاید علت مهم وحشت از فوت در بین ما انسان‌ها نیز وحشت از رسیدن آن لحظه و رویارویی با اتفاقاتی باشد که قرار است در آن وقت رخ دهد.
از آمدن فرشته فوت گرفته تا چیز‌هایی که قرار است به ما نشان دهند هر کدام یک خوف خاصی در وجود افراد ایجاد می‌کند که حتی فکر کردن به آن نیز ترسناک است.
اما واقعا ما انسان‌ها چطور جان به جان آفرین تسلیم می‌کنیم و در آن لحظه چه چیز‌هایی را قرار است ببینیم؟!
آدمی چطور جان می‌دهد و در آن وقت چه می‌بیند؟
باشگاه خبرنگاران جوان مطالبی را راستای پاسخ به این پرسش جهت شما آماده کرده است که پیشنهاد می‌کنیم آن را مطالعه نمایید.
انسان چگونه جان می‌دهد؟
حضرت امیرالمومنین علی (ع) در بخشی از خطبه ۱۰۹ کتاب شریف نهج البلاغه در مورد کیفیت جان دادن انسان سخن به میان می‌آورد و می‌فرماید:
بیشتر بخوانید: ایمان خود را در سکرات فوت چگونه حفظ کنیم؟
همه ما مطالبی را از سختی و ترسناک بودن وقت جان دادن شنیده ایم و اینکه هر فردی توان مقابله با آن را ندارد.
سختی جان کندن و حسرت از دست دادن دنیا، به دنیا پرستان هجوم آورد. بدن‌ها در سختی جان کندن، سست شده است و زنگ باختند. فوت آرام آرام همه اندامشان را فرا گرفته، زبان را از سخن گفتن باز می‌دارد و او در میان خانواده اش افتاده با چشم خود می‌بیند و با گوش می‌شنود و با عقل درست می‌اندیشد که عمرش را در پی چه کار‌هایی تباه کرد و روزگارش را چگونه سپری کرده هست. به یاد ثروت‌هایی که جمع کرده می‌افتد؛ همان ثروت‌هایی که در جمع کردن آن‌ها چشم بر هم گذاشته و از حلال و حرام و شبهه ناک گرد آورده و اکنون گناه جمع آوری آن همه بر دوش اوست که هنگام جدایی از آن‌ها فرا رسیده و جهت وارثان باقی مانده است تا از آن بهره‌مند گردند و سرنوشت خود گذرانند.
پنج چیزی که محتضر هنگام فوت می‌بیند
برخی از واقعیت‌ها در وقت حیات، بر انسان پوشیده است و لحظه مرگ، بر او آشکار می شود؛ لیکن در آن وقت که آدمی از مرز دنیا می‌گذرد، فرشته فوت را می‌بیند و در آستانه دنیا غیب قرار می‌گیرد. در چنین حالتی است که رابطه او با اطرافیان و اطرافیانش با وی قطع می‌شود؛ نه محتضر می‌تواند مشاهدات خود را جهت آنان بگوید و آنچه بر وی می‌گذرد، توضیح دهد و نه اطرافیان قادرند به اطلاعات و مشاهدات محتضر پی ببرند و از چگونگی حالش آگاهی یابند. سید جواد موسوی در مقاله‌ای به اموری که محتضر هنگام فوت مشاهده می‌کند در آئینه آیات و روایات پرداخته که در ذیل می‌آید.
شخص محتضر ظرف چند لحظه که انتقال روح او انجام می شود، پرده از جلوی دیدگانش کنار رفته، از عالم دیگر شاهد مناظر مطبوع و یا زحمت آور این دنیا می‌شود.
به عبارت دقیق تر می‌توان گفت:
برخی از واقعیت‌ها در وقت حیات، بر انسان پوشیده است و لحظه مرگ، بر او آشکار می شود؛ لیکن در آن وقت که آدمی از مرز دنیا می‌گذرد، فرشته فوت را می‌بیند و در آستانه دنیا غیب قرار می‌گیرد.
آدمی چطور جان می‌دهد و در آن وقت چه می‌بیند؟
در چنین حالتی است که رابطه او با اطرافیان و اطرافیانش با وی قطع می‌شود؛ نه محتضر می‌تواند مشاهدات خود را جهت آنان بگوید و آنچه بر وی می‌گذرد، توضیح دهد و نه اطرافیان قادرند به اطلاعات و مشاهدات محتضر پی ببرند و از چگونگی حالش آگاهی یابند.
بیشتر بخوانید: انواع اجل و معانی آن را بشناسید/ فوت یک لحظه جلو و عقب می شود؟
اوضاع و احوال کسی که فرشته فوت را دیده و به دنیا غیب راه یافته هست، از بعضی جهات شبیه انسانی است که به خواب عمیق فرو رفته و از دنیای بیداری جدا شده است هست. قلب و مغز او فعّال هست؛ امّا از اطرافش بی خبر هست. نه بیدارانی که اطرافش هستند از مشهودات وی باخبرند و نه او می‌تواند در آن حال آنچه را می‌بیند، جهت آنان توضیح دهد.
«در ادوار حیات بشر، سه روز است که از نظر دینی بسیار مهم تلقّی شده است و بزرگ‌ترین تحّول در آن‌ها به وقوع می‌پیوندد؛ یکی روز تولد هست، سپس روز فوت و سوم روز قیامت.
همه ما مطالبی را از سختی و ترسناک بودن وقت جان دادن شنیده ایم و اینکه هر فردی توان مقابله با آن را ندارد.
در این سه روز، انسان از عالمی به عالمی دیگر انتقال می‌یابد و تمام شرایط زندگی و قوانین حیاتی اش دگرگون می‌شود.»
به همین علت در وقت احتضار و مرگ را «معاینه» گویند؛ جهت آنکه آثار آن عالم را بالعیان مشاهده می‌کند، و چشم غیبی ملکوتی گشوده می‌شود و شمّه‌ای از احوال ملکوت بر او کشف گشته و بعض آثار و اعمال و احوال خویش را مشاهده می‌کند.
بسیار واضح است که تفاوت مشهودات اهل ایمان و کفر به اعمال آن‌ها بستگی دارد؛ اهل ایمان و عمل صالح از کرامات حق تعالی بهره مند می‌شوند و مناظر مطبوع و دلپذیر را مشاهده می‌کنند؛ ولی اهل کفر و نفاق به اندازه حظّ و بهره خود و آنچه در دار دنیا کسب نموده اند، آثار غضب و قهر الهی را مشاهده می‌کنند.
دیدنی‌های در حال احتضار
فرشتهها
آدمی چطور جان می‌دهد و در آن وقت چه می‌بیند؟
خدای متعال می‌فرماید: «الَّذینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیبینَ یقُولُونَ سَلامٌ عَلَیکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»؛ «[متقین]کسانی هستند که هنگامی فرشتگان [رحمت]، آنان را که عمرشان به پاکدلی [و درستکاری]طی شده است هست، قبض روح می‌کنند به آن‌ها میگویند: سلام بر شما! داخل بهشت شوید که این، پاداش اعمال خوب شما است.
با توجه به آیات و روایات اسلامی، می‌توان فرشتگانی که بر بالین محتضر حاضر می‌شوند و ملاقات‌هایی که همراه با گفتگو صورت می‌پذیرد، بدین ترتیب بیان نمود:
فرشته مرگ
ما در این دنیا فعل و انفعال‌های عالَم ملکوت و غیب را نمی‌بینیم.
امام علی (علیه السلام) فرموده است: «هَلْ تُحِسُّ بِهِ إِذَا دَخَلَ مَنْزِلًا أَمْ هَلْ تَرَاهُ إِذَا تَوَفَّى أَحَداً بَلْ کَیفَ یتَوَفَّى الْجَنِینَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ أَ یلِجُ عَلَیهِ مِنْ بَعْضِ جَوَارِحِهَا أَمِ الرُّوحُ أَجَابَتْهُ بِإِذْنِ رَبِّهَا أَمْ هُوَ سَاکِنٌ مَعَهُ فِی أَحْشَائِهَا»؛ آیا موقعی که فرشته فوت در منزلی وارد می‌شود، احساس می‌کنی؟ آیا هنگامی به قبض روح کسی اشتغال دارد، او را می‌بینی؟ فرشته مرگ، روح جنین را چگونه می‌گیرد؟ آیا از بعضی از جوارح مادر وارد می‌شود؟ یا آنکه روح جنین، به اذن خدا فرشته فوت را اجابت می‌کند؟ یا او با جنین در رحم مادر سکونت دارد؟.
محتضر در لحظه‌ای که ملک الموت و دنیا ناآشنای بعد از فوت را مشاهده می‌کند، متوجه می‌شود که زندگی دنیایش سپری شده است و در آستانه رحلت به عالم آخرت قرار گرفته هست. در این موقع، سخت دلواپس و مضطرب شده، دچار شدیدترین فشار معنوی می‌گردد. به موجب روایات رسیده در این باب، این هنگام جهت آدمی از ساعات بسیار سنگین و سخت است.
امّا اینکه انسان در هنگام مرگ، فرشتگان قبض روح را در چه شکل و شمایلی مشاهده می‌کند؟ باید گفت: این حالت نیز به عمل و شخصیت فرد بستگی دارد. انسان نیکوکار آن‌ها را به شکل خوب و همراه با بشارت، سلام و تحیت مشاهده می‌کند؛ چنانچه قرآن کریم به آن اشاره کرده و می فرماید: «الَّذینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ طَیبینَ یقُولُونَ سَلامٌ عَلَیکُمْ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»
اگر کافر، ظالم و ستمکار باشد، فرشتگان را بیم دهنده و با چهره‌های ترسناک می‌بیند: «یوْمَ یرَوْنَ الْمَلائِکَةَ لا بُشْرى یوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمینَ وَ یقُولُونَ حِجْراً مَحْجُوراً»؛ روزی که فرشتگان (مرگ یا عالم برزخ یا صحنه قیامت) را می‌بینند. در آن روز گناهکاران را بشارتی نیست و (به فرشتگان) میگویند: ما را ایمنی کامل دهید! و فرشتگان میگویند: سخت ممنوع است (بر شما رحمت و بهشت خدا).
ببینید: لحظه فوت یک نمازگزار در حالت سجده
خدای متعال در آیاتی به گفتگوی فرشتگان و ستمکاران در هنگام فوت تصریح کرده و این گفتگو را چنین بیان می‌فرماید: «إِنَّ الَّذینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ ظالِمی أَنْفُسِهِمْ قالُوا فیمَ کُنْتُمْ قالُوا کُنَّا مُسْتَضْعَفینَ فِی الْأَرْضِ قالُوا أَ لَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّهِ واسِعَةً فَتُهاجِرُوا فی‌ها فَأُولئِکَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ ساءَتْ مَصیراً»؛ کسانی که فرشتگان (قبض روح) روح آن‌ها را گرفتند، در حالی که به خویش ستم کرده بودند، به آن‌ها گفتند: شما در چه بودید؟ (و به چه دلیل با اینکه مسلمان بودید، در صف کفّار جای داشتید؟!) گفتند: ما در سرزمین خود، [تحت فشار و]مستضعف بودیم. آن‌ها (فرشتگان) گفتند: مگر سرزمین خداوند، پهناور نبود که مهاجرت کنید؟! آن‌ها (عذری نداشتند و) جایگاهشان دوزخ است و آخر بدی است.
همچنین می‌فرماید: «وَ لَوْ تَرى إِذْ یتَوَفَّى الَّذینَ کَفَرُوا الْمَلائِکَةُ یضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَریقِ»؛ (ای پیامبر)! اگر ببینی کفار را هنگامی که فرشتگان (مرگ) جانشان را می‌گیرند و بر صورت و پشت آن‌ها می‌زنند و (می گویند: بچشید عذاب سوزنده را! (به حال آن‌ها تأسف خواهی خورد!).
در منابع اسلامی در مورد مشاهده، گفتگو، بشارت به بهشت و نشان دادن نعمت‌های آن به مؤمنین درستکار به وسیله فرشته فوت در لحظه جان دادن روایات بسیاری وجود دارد.
فرشتگان ثبت اعمال
«یک انسان مکلّف در طول ده‌ها سال عمر خود، هزاران عمل خوب و بد انجام می‌دهد و «رقیب» و «عتید» تمام آن‌ها را ثبت می‌نمایند. هنگام مرگ، خلاصه تمام آن‌ها به محتضر ارائه می‌شود؛ یعنی هر انسانی در آخر عمر و خاتمه یافتن دوران معامله و داد و ستد بازار دنیایش، بیلان کار‌های خود را می‌بیند، از اوضاع و احوال خوب یا بد خویش آگاه می‌گردد و به سود یا زیان معاملاتی که در زندگی با نقد عمر انجام داده، واقف می‌شود. خلاصه، خیلی سریع می‌فهمد اهل ثواب است یا اهل عقاب.»
بر این اساس هر انسانی بعد از مرگ، بلافاصله از وضع خود آگاه می‌شود و می‌فهمد آیا بهشتی و اهل سعادت است یا جهنمی و اهل عذاب می‌باشد. از این رو، هر یک از کفّار و گناهکاران که عمر خود را با جهل و غفلت گذرانده اند، در همان لحظات احتضار، خطر را احساس نموده، از گذشته پشیمان می‌شوند و میگویند: «قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ * لَعَلِّی أَعْمَلُ صالِحاً فیما تَرَکْتُ کَلاَّ إِنَّها کَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى یوْمِ یبْعَثُونَ»؛ پروردگارا! مرا به دنیا باز گردان تا مگر گذشته را جبران کنم و عمل صالحی انجام دهم؛ ولی پاسخ منفی می‌شنوند و به او گفته می‌شود: این سخن بی اثر، هرگز جامه تحقّق نمی‌پوشد و از پی مرگشان عالم برزخ است تا قیامت بر پا گردد و از قبر‌ها برانگیخته شوند.
فرشتگان موکّل رزق، آشامیدنی‌ها و نَفَس‌ها
یکی دیگر از مشهودات محتضر در نخستین مراحل انتقال، فرشگان مأمور بر رزق و روزی هست. در آن لحظات، سه فرشته بر بالین او حاضر می‌شوند و هر کدام از آن‌ها گزارش مأموریت خود را بدین شرح بیان می‌کنند:
«اولی سلام کرده، می‌گوید: من موکل روزی تو بودم، شرق و غرب زمین را جستجو کرده، از روزی تو لقمه‌ای پیدا نکردم که نخورده باشی، سپس فرشته دوم می‌گوید: سلام بر تو! من موکّل مایعات و آشامیدنی‌های تو، از آب و غیر آب بودم، شرق و غرب زمین را گشتم، شربت آبی از آن تو نیافتم که نیاشامیده باشی. آن‌گاه ملک سوم درآمده، بعد از سلام می‌گوید: من مأمور نفس‌های تو بودم، شرق و غرب زمین را تفحّص کردم، نفسی از تو که نکشیده باشی، پیدا نکردم.
پیامبر اکرم (ص) و ائمه معصومین (ع)
پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) فرمودند: «لَا یزَالُ الْمُؤْمِنُ خَائِفاً مِنْ سُوءِ الْعَاقِبَةِ وَ لَا یتَیقَّنُ الْوُصُولَ إِلَى رِضْوَانِ اللَّهِ حَتَّى یکُونَ وَقْتُ نَزْعِ رُوحِهِ وَ ظُهُورِ مَلَکِ الْمَوْتِ لَه. ِ. ثُمَّ یقُولُ لَهُ انْظُرْ فَینْظُرُ فَیرَى مُحَمَّداً وَ عَلِیاً وَ الطَّیبِینَ مِنْ آلِهِمَا فِی أَعْلَى عِلِّیینَ فَیقُولُ لَهُ أَ وَ لَا تَرَاهُمْ هَؤُلَاءِ سَادَاتُکَ وَ أَئِمَّتُکَ هُمْ هُنَاکَ جُلَّاسُکَ وَ آنَاسُکَ أَ فَمَا تَرْضَى بِهِمْ بَدَلًا مِمَّا تُفَارِقُ هَاهُنَا فَیقُولُ بَلَى» ؛ مؤمن پیوسته از قیامت بیمناک است و یقین ندارد که آیا مقام خشنودی و رضای خدا را دریافت خواهد کرد یا نه، تا هنگام فوت و آمدن ملک الموت؛ فرشته فوت به او می‌گوید: اینک تماشا کن! محتضر نگاه می‌کند. محمد و علی و پیشوایان معصوم (علیهم السلام) را در اعلا علیین مشاهده می‌کند. فرشته به او می‌گوید: آن‌ها پیشوایان و رهبران تو هستند و در آنجا با تو همنشین و مأنوس خواهند بود. اکنون حاضری به جای کسانی که اکنون در دنیا از آن‌ها مفارقت می‌کنی، این همنشین‌ها را گزینش نمایی؟ می‌گوید: آری….»
ظاهر شدن ایشان جهت عموم مردم در حال احتضار و در قبر، امری ممکن و واقع شدنی هست؛ لیکن در آن حال و در آنجا حجاب‌های عالم ماده جهت مؤمن و کافر از دیده‌ها برداشته می‌شود، بعد انسان مؤمن ایشان را می‌بیند، به صورتی که دوست می‌دارد و کافر می‌بیند، به نحوی که آن‌ها را دوست نمی‌دارد.
و، امّا حاضر شدن ایشان موقع جان دادن به این باعث است که بر کار‌های او شهادت دهند و او را به فرشته فوت معرفی کنند. اگر محتضر از اولیاء الله و دوستان و شیعیان امیرالمؤمنین (علیه السلام) باشد، سفارش او را به ملک الموت می‌کنند و میگویند:ای گیرنده جان ها! ملاحظه حال این محتضر را بکن؛ لیکن او از دوستان و شیعیان ما می‌باشد. ملک الموت نیز با کمال مهر و محبّت و به آسانی جان او را از بدنش بیرون می‌آورد. بعد از فوت در پیشانی آن مؤمن نوشته می‌شود: این شخص از دوستان و شیعیان علی و اولادش (علیهم السلام) می‌باشد.
بیشتر بخوانید: ۵ عمل مستحبی جهت کم کردن سختی لحظات مرگ!
اگر محتضر از منافقان و دشمن های خدا و اهل بیت (علیهم السلام) باشد به ملک الموت میگویند: این شخص از دشمن های ما خانواده بود و در دنیا با ما ارتباطی نداشت.
هر گونه که صلاح می‌دانی با او واکنش نما! فرشته فوت نیز با شدت و سختی جان او را از بدنش بیرون می‌کشد، و بعد از فوت هم در پیشانی او نوشته می‌شود: این شخص منافق یا کافر است.
امام صادق (علیه السلام) در وصف افراد محتضر این گونه می‌فرماید: «مَا مِنْ مُؤْمِنٍ یحْضُرُهُ الْمَوْتُ إِلَّا رَأَى مُحَمَّداً وَ عَلِیاً حَیثُ تَقَرُّ عَینُهُ، وَ لَا مُشْرِکٌ یمُوتُ إِلَّا رَآهُمَا حَیثُ یسُوؤُهُ»؛ هیچ کس نیست که مرگش فرا رسد، مگر آنکه پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه معصومین (علیهم السلام) همگی (با بدنی مثالی) نزد او مجسم و حاضر می‌شوند، به طوری که آنان را می‌بیند. اگر محتضر از مؤمنان باشد، وقت مشاهده به آنان علاقه پیدا می‌کند و علاقه می‌ورزد، و اگر از مؤمنان نباشد، هنگام مشاهده ایشان، آنان را دشمن می‌دارد و به دیدار آنان علاقه‌ای ندارد.»
امیرالمؤمنین (علیه السلام) به «حارث بن اعور همدانی» فرمودند:
یا حَارِ هَمْدَان مَنْ یمُتْ یرَنِی مِنْ مُؤْمِنٍ اَوْ مُنَافِقٍ قُبُلاً
«ای حارث همدانی! بدان هر کس از مؤمنان و منافقان که بمیرد، مرا می‌بیند.»
بهشت و جهنم
در روایتی از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) چنین آمده است: «انسان مؤمن در دنیا همواره نسبت به آینده خود و آنچه در پیش رو دارد، در نگرانی و هراس به سر می‌برد، حتی در لحظه مرگ. بعضی امور همچون جدا شدن از اهل و اموال بر اندوه او می‌افزاید؛ امّا با دیدن بهشت و نعمت‌های آن، راحتی و آسایش خاطر غیرقابل وصفی پیدا می‌کند که حاضر به عوض کردن آن‌ها با أمر دیگری نمی‌باشد.
مؤمن به واسطه جدا شدن از زن و زندگی، حسرت و اندوه فراوانی دارد و، چون آرزوهایش ناتمام مانده است و ملک الموت در هنگام شدت بیماری و کمال ناراحتی او، از رها کردن اموال و خانواده و گرفتاری‌های دیگر می‌آید، بعد ملک الموت به او می‌گوید: این چه اندوه و ناراحتی است که داری؟ آیا عاقل به واسطه از دست دادن پشیزی بی ارزش ناراحت می‌شود، در صورتی که به جای آن میلیون‌ها برابر دنیا به او ارزانی داشته اند؟ مؤمن در پاسخ می‌گوید: نه. ملک الموت به او می‌گوید: به بالای سرت نگاه کن! محتضر درجات بهشت و قصر‌هایی که از حد آرزو نیز بالاتر هست، می‌بیند. فرشته فوت به او می‌گوید: اینجا منزل تو است و نعمت پایدار، اموال، خانواده و خویشاوندانت در اینجایند. هر کدام از خویشاوندان و خانواده ات صالح باشند، در اینجا با تو خواهند بود. آیا راضی هستی به جای مال و ملک دنیا، این نعمت‌ها را دریابی؟ می‌گوید: به خدا قسم مشتاقم و حاضرم.»
برخی روایات، این مشاهده را ثمره صبر و استقامت در راه ولایت و محبت امیرالمؤمنین (علیه السلام) و بغض نسبت به دشمن های ایشان معرفی نموده اند.
شیطان
وقتی انسان در حال احتضار قرار می‌گیرد، شیطان با فرزندان و یاران خود بر بالین او حاضر می‌شوند و تلاش می‌کنند تا با حیله‌های متفاوت «ایمان» او را گرفته و آن را از چنگش بیرون آورند و این سخت‌ترین حالت جهت هر محتضری است.
بیشتر بخوانید: داستان جوان محتضر و شفاعت پیامبر چیست؟
از امام صادق (علیه السلام) نقل شده است است: «مَا مِنْ أَحَدٍ یحْضُرُهُ الْمَوْتُ إِلَّا وَکَّلَ بِهِ إِبْلِیسُ مِنْ شَیاطِینِهِ مَنْ یأْمُرُهُ بِالْکُفْرِ، وَ یشَکِّکُهُ فِی دِینِهِ حَتّى تَخْرُجَ نَفْسُهُ، فَمَنْ کَانَ مُؤْمِناً لَمْ یقْدِرْ عَلَیهِ، فَإِذَا حَضَرْتُمْ مَوْتَاکُمْ، فَلَقِّنُوهُمْ شَهَادَةَ أَنْ لَاإِلهَ إِلَّا اللَّهُ، وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه و آله حَتّى یمُوتَ»؛ هیچ انسانی نیست، مگر اینکه در هنگام فوت شیطان، یکی از مأمورین خود را نزد او حاضر می‌کند تا وی را وسوسه کند و در دینش به شک اندازد و او را به کفر بکشاند. این وسوسه ادامه دارد تا اینکه روح از بدن او خارج شود؛ اگر محتضر از مؤمنان حقیقی باشد، شیطان نمی‌تواند بر او غالب شود و دین و ایمانش را بگیرد. بعد هرگاه یکی از شما بر بالین شخصی از کسان خود رفتید که مرگش فرا رسیده هست، شهادتش را به او تلقین کنید تا شیطان به او دست نیابد.
مال، فرزندان و اعمال
از دیگر اموری که جهت محتضر به صورت مثالیه خود مجسم می‌گردد و او آن‌ها را می‌بیند و دست نیاز به سویشان دراز می‌کند، مال و اولاد و اعمال فرد است.
در این مورد أمیر‌المؤمنین (علیه السلام) می‌فرماید: همانا فرزند آدم در آخرین روز از روز‌های دنیای خود و نخستین روز از روز‌های آخرت (در حال احتضار) قرار گیرد، (در عالم مثال به صورت مثالی) مال و اولاد و عملش جهت او ممثّل شود، بعد متوجه مال خود شود و گوید: (ای مال)! به خدا سوگند من بر (جمع) تو حریص و (بر انفاق تو) بخیل بودم (شب و روز خود را جهت تحصیل و به دست آوردن تو صرف کردم و چیزی از تو را از خود جدا نمی‌کردم)، بعد چه سود و بهره‌ای از تو جهت من است؟ مال (در جواب) می‌گوید: کفن خود را از من برگیر (یعنی استفاده تو از من در این حال فقط کفنی بیش نیست).
سپس حضرت فرمود: بعد متوجه فرزندان خود شود و گوید: به خدا سوگند! من جهت شما پدری مهربان و حامی و نگهدرانده شما بودم، بعد (در این حال) چه نفع و فایده‌ای از شما جهت من هست؟ میگویند ما تو را به قبر و گودالی که آرامگاه تو هست، می‌رسانیم و در آن پنهان می‌سازیم.
بیشتر بخوانید: ۳ عاملی که فوت را جهت ما راحت و ساده می‌کند!
پس از آن متوجه عمل خود می‌شود و می‌گوید: به خدا سوگند! من نسبت به (انجام) تو میل و رغبت نداشتم و تو بر من گران و سنگین بودی، بعد چه نفع و فایده‌ای از تو جهت من هست؟ می‌گوید: من قرین و همنشین تو هستم در قبر و روز رستاخیزت، تا زمانی که من و تو بر پروردگارت عرضه شویم. بعد اگر آن شخص، ولی و دوست خدا باشد، نزد او کسی آید که از جهت خوشبویی و خوبی منظره و قشنگی و در برداشتن لباس‌های فاخر و قیمتی، نیکوترین مردم هست، بعد به وی گوید: بشارت و مژده باد تو را به آسانی و آسایش و زندگی دایم و روزی پاک و پاکیزه و بهشت پر نعمت و ورود تو عالی ترین ورود‌ها باشد، بعد محتضر می‌گوید: تو کیستی؟ می‌گوید: من عمل صالح تو هستم. از دنیا به سوی بهشت کوچ کن.
اعمال خیر، صورتی قشنگ و نیکو دارند و جهت فاعلش آسایش و راحتی را به ارمغان می‌آورند و اعمال شرّ، صورتی زشت و کریه المنظر دارند و باعث عذاب و وحشت صاحبش می‌گردند.
انتهای پیام/
واژه های کلیدی: خانواده | پیامبر | مشاهده | فرشته | شیطان | زندگی | پیامبر | لحظه مرگ