قاچاق، مصیب تازه این روزهای بازار ارز

بانک مرکزی از آخرهای فرودین ماه با عوض کردن مقررات ارزی، خرید و فروش ارز در صرافی ها را ممنوع و با حذف ارز دولتی سابق که کمتر از ۳۸۰۰ تومان بود، یک قیمت را جهت دلار اعلام کرد و در ادامه با اولویت بندی کالاها و خدمات وارداتی نحوه پرداخت ارز به کالاهای اساسی را مشخص کرد. با آن که در دستورالعل های بانک مرزی ضوابط تخصیص ارز مسافرتی تعیین شد، ولی فعالان گردشگری که به نوعی واردکنندگان و صادرکنندگان این صنعت به شمار می آیند، از این قافله کنار گذاشته شدند و با وجود پی گیری های شرکت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هنوز مسائل آن ها حل نشده هست، هرچند بانک مرکزی قول هایی در این باره داده است.

عبارات مهم : تحویل گرفتن – بانک مرکزی
اما در این میان شکل تخصیص ارز مسافرتی که پیش از خروج مسافر از کشور و در فرودگاه هست، با توجه به رویه سفارتخانه ها و از طرفی نادیده گرفتن آژانس های گردشگری در اولویت های ارزی، مسافران را ناخواسته به بازارهای زیرزمینی ارز هدایت می کند.

در مصوبه بانک مرکزی آمده است؛

«ارز مسافرتی یک بار در سال پرداخت می شود.

مبلغ آن ۱۰۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزها جهت کشورهایی با فواصل دورتر است که این رقم جهت کشورهای هم مرز و کشورهای یکسان المنافع به غیر از عراق ۵۰۰ یورو یا معادل آن به سایر ارزها تعیین شده است است.

کشورهای یکسان المنافع یا هم مرز شامل ارمنستان، آذربایجان، بلاروس، استونی، لتونی، لیتوانی، گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، مولداوی، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان، اوکراین، ازبکستان، ترکیه، افغانستان، بحرین، قطر، کویت، پاکستان، عمان و امارات متحده عربی است.

برای کشور عراق ۲۵۰ هزار دینار صرفاً در شعبه های ارزی بانک های تجارت و پارسیان پرداخت می شود.

پرداخت ارز مسافرتی فقط در مرزهای هوایی و تنها در فرودگاه های امام خمینی (ره)، شیراز، تبریز، اصفهان و اهواز انجام می شود.

ایرانیان مقیم خارج از کشور مشمول دریافت ارز مسافرتی نمی شوند.

به مسافران کمتر از ۱۲ سال ارز مسافرتی تعلق نمی گیرد.

متقاضیان ارز مسافرتی موظف به ارائه گذرنامه معتبر جمهوری اسلامی ایران، بلیط هواپیما، ویزای کشور مقصد (در مورد کشورهایی که نیاز به ویزا دارند) و رسید بانکی پرداخت عوارض خروج از کشور هستند.

متقاضیان باید نسبت به پرداخت معادل ریالی ارز مسافرتی به شعب منتخب اقدام و در برابر آن سند حسابداری/ رسید دریافت کنند.

تمام شعب بانک سامان و شعب ارزی بانک ملی خدمات ارز مسافرتی را در سطح شهر انجام می دهند. این بانک ها مستقیم ارز پرداخت نمی کنند.

پرداخت ارز مسافرتی در باجه بانک ملی مستقر در مبادی خروجی (پس از باجه کنترل گذرنامه) و در برابر دریافت سند حسابداری/ رسید و ممهور کردن گذرنامه متقاضی انجام می شود.»

این ضوابط شاید در ظاهر ایرادی نداشته باشد ولی از وقت به اجرا گذاشتن ارزش معایبی بروز کرده هست؛ نخست آن که درحال حاضر سیاست سفارتخانه ها جهت ارائه ویزا، دریافت مبلغ مشخصی ارز به یورو و یا دلار هست، ولی از آنجا که امکان خرید و فروش ارز از صرافی ها و بازار آزاد گرفته و ممنوع شده، وظیفه مسافری که به ارز خُرد نیاز دارد مشخص نیست.

از سوی دیگر بعضی آژانس های گردشگری با کنار گذاشته شدن از اولویت های ارزی، قیمت تورها را به دو شکل ارزی و ریالی تعیین می کنند تا شاید از این راه، بخشی از ارز مورد نیاز خود را که نه به قیمت دولتی می توانند بخرند و نه از صرافی ها تامین کنند، ولی این میان باز مسافر است که بلاتکلیف مانده و معلوم نیست ارز مورد نیاز سفرش را از کجا باید تهیه کند، چون بانک ها که تا ویزا و بلیت را دریافت نکنند و مسافر تا از گیت گذرنامه عبور نکند، ارزی به وی تحویل نمی دهند.

حرمت الله رفیعی ـ رییس هیات مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی ـ این واکنش‌ آژانس های گردشگری را که تورهای خود را ارزی می فروشند، قابل دفاع ندانست و در عین حال به ایسنا گفت: هرچند به خاطر محدودیت هایی که در تهیه ارز بر دفاتر خدمات مسافرتی اعمال شده، آن ها ناچار شده است اند خدمات تور خود را ریالی ـ ارزی بفروشند. هنگامی مسؤولان شرایط را جهت آژانس ها فراهم نمی کنند آن ها هم ناچارند دست به چنین کاری بزنند و پای مسافر هم از روی ناچاری به بازار زیرزمینی ارز باز می شود.

صرف نظر از بازار تور، وظیفه بعضی که خانوادگی و یا انفرادی می خواهند از کشور خارج شوند و سفر بلندمدت تری در پیش دارند و قصد دارند به چندین کشور سفر کنند و هزینه ارزش قطعا زیاد از ۱۰۰۰ یورو خواهد شد، ولی با قوانین محدودکننده بانک مرکزی روبه رو شده است اند، معلوم نیست.

در هیچ یک از دستورالعمل های بانک مرکزی معین نشده مسافرانی با چنین شرایط از کجا باید باقی مانده ارز مورد نیازشان را تهیه کنند و اگر نیاز داشتند زیاد از ۵۰۰۰ یورو از کشور خارج کنند، چگونه و در چه شرایطِ ایمن و مطئمنی این امکان را دارند.

از طرف دیگر اعلام شده است ارز مسافرتی فقط یک بار در سال پرداخت می شود؛ وظیفه آن هایی که چندین بار از کشور می خواهند خارج شود، چه خواهد شد آن هم در شرایطی که صرافی ها امکان فروش ارز ندارند. آیا باید تابع حکم مقامات دولت بود که گفته اند: «کسانی که عادت کرده اند تمام تعطیلاتشان را به خارج بروند، خب نروند. نمی خواهم بگویم نروند، می خواهم بگویم هنگامی کسی می خواهد از ارز همه ملت کشور عزیزمان ایران این چنین استفاده کند، ما باید قوانینی بگذاریم که این ارز به همگان تعلق پیدا کند.»

وضعیت موجود ناخواسته پای مسافر خارج را به بازارهای زیرزمینی باز کرده و دلال هایی را که در اطراف صرافی های تعطیل، خوش نشسته و نبض بازار آزاد ارز را در اختیار گرفته اند، حسابی سرگرم مسافران سردرگم کرده و مسافر هم ناچار است به ساز آن ها برقصد.

برخی صرافی ها نیز که اکنون ممنوع الفروش شده است اند به این بازار زیرزمینی پیوسته اند و با تعیین شرایطی که امنیت ارزش را به مخاطره نیندازد، ارز را به قیمتی زیاد از آن چه بانک مرکزی تعیین کرده به دست مسافر می رسانند.

این میان گزارش هایی نیز رسیده مبنی بر این که دلارهای تقلبی به وسیله دلال های ارزی به دست مسافرانی رسیده است.

اما در بانک ها که مرجع تغذیه ارزی مسافران شده است اند به نظر می رسد قواعد دستورالعمل ارزی هنوز به خوبی جا نیافتاده هست. یکی از مسافران جهت ایسنا تعریف کرد که تحویل رسید از بانک دردسرهایی دارد که در نوع خود وقت گیر و آزاردهنده هست. تنها دو بانک سامان و ملی این امکان را جهت مسافرانی که قصد دارند از کشور خارج شوند، فراهم کرده اند که شیوه کارشان با گذشته ای که به دوران تخصیص «ارز دولتی» مربوط می شد خیلی تفاوت دارد.

پیش از مراجعه به شعب ارزی در سطح شهر باید بلیت و ویزا تهیه کرد، تنها دو بانک سامان و ملی به مسافران خدمات ارزی می دهند. باید چهار روز پیش از تاریخ پرواز به این بانک ها مراجعه کرد و حتما ساعت آن اول صبح جهت گرفتن نوبت باشد، چون هر یک از این بانک ها در طول روز به تعداد محدودی نوبت می دهند، به عنوان نمونه بانک ملی کار ۲۰ نفر را در روز راه می اندازد و بانک سامان روزانه فقط به سه نفر نوبت می دهد. مجموع این شرایط حجمی از نگرانی و استرس را به مسافر وارد می کند. در بعضی مواقع روز پرواز مسافر شنبه است که یک روز از این چهار روز با جمعه تعطیل مصادف می شود، در واقع فقط سه روز کاری وقت باقی می ماند. یا راجع به نوبت های محدودی که در یکی از این بانک ها وجود دارد، اگر در همین وقت محدود باقی مانده نتوان نوبت گرفت، وظیفه چه می شود؟

این مسافر اضافه کرد: با این شرایط اشخاصی که به ارز مسافرتی نیاز دارند از ساعت هفت صبح برابر شعب ارزی این بانک ها صف می بندند تا متصدی بیاید و اسم ها را یادداشت کند و زیاد از سهمیه روزانه تعیین شده است اسمی نمی نویسد. باید تا حوالی ساعت ۱۱ منتظر ماند تا قیمت ارز مشخص شود. با آن که قیمت دلار ۴۲۰۰ تعیین شده است ولی با توجه به قوانین جدید، بانک ها به هیچ مسافری دلار نمی دهد و قرار است با توجه به مقصد، ۱۰۰۰ و یا ۵۰۰ یورو تحویل دهند.

در روزی که جهت خرید ارز مسافرتی به بانک مراجعه کردم، قیمت یورو با توجه به شاخص دلار ۴۲۰۰ تومانی، ۵۴۰۰ تومان اعلام شد، متصدی گفت که این رقم را بانک مرکزی به بانک ها اعلام می کند و متغیر است.

تحویل گرفتن رسید شرایطی دارد؛ علاوه بر ارائه بلیط و گذرنامه و سایر مدارک هویتی، به عنوان نمونه بانک ملی یا معادل ارزی را نقد تحویل می گیرد و یا تنها کارت اعتباری مربوط به بانک خود را می پذیرد که باید به نام دریافت کننده ارز مسافرتی هم باشد و نمی توان این کارت را به شخص دیگری قرض داد تا کارش راه بیافتد. بی اطلاعی از این شرایط باعث شد زیاد مراجعان در آن روز ناکام بمانند و نتوانند رسید ارزی خود را دریافت کنند.

من جهت گرفتن نوبت اول وقت و اطلاع از شرایط دریافت ارز مسافرتی به شعب مختلفی در پایتخت کشور عزیزمان ایران مراجعه کردم، برخورد بعضی باجه دارهای بانک نشان می دهد هنوز این سیستم جا نیافتاده هست. بعضی از متصدیان ارزی در بانک نسبت به کشورهایی که ویزا نیاز ندارند توجیه نیستند و اطلاعی راجع به این کشورها ندارند و وقت زیادی را با پرسش های متعدد از متقاضی می گیرند. در فرودگاه بعضی مسافران تعریف می کردند که به همین بهانه موفق نشدند ارز مسافرتی دریافت کنند.

این مسافر همچنین به برخورد بعضی باجه داران ارزی بانک با مراجعه کنندگان اشاره و بیان کرد: قابل درک است که کار آن ها سخت هست، ولی گاهی به خاطر مراجعه زیاد مردم به بانک و پرسش های مکرر آن ها راجع به ارز مسافرتی، برخوردهای تندی مشاهده می شود که شاید به قضیه توجیه نبودن و یا نهادینه نشدن مقررات ارزی برگردد.
وقتی همه این شراط را پشت سر گذاشتید در فرودگاه دیگر مشکلی وجود ندارد، رسید را تحویل می دهید و ارز مسافرتی را می گیرید.

اما مسافر دیگری که سال ها مقیم کشور دیگری بوده و اکنون به کشور عزیزمان ایران بازگشته و اینجا زندگی می کند، به ایسنا گفت: ما در چنین مواقعی ایرانی مقیم خارج از کشور حساب می شویم و ارز مسافرتی به ما تعلق نمی گیرد، ولی هنگامی بخواهیم از کشور خارج شویم عوارض خروج را محاسبه و کامل دریافت می کنند، حتی تعداد سفرها را هم شمارش می کنند که متناسب با آن عوارض خروج بگیرند. ولی مساله این است ایرانیان مقیم خارج که به کشورشان برگشته اند و همین جا زندگی می کنند، در مواقعی که می خواهند از کشور عزیزمان ایران با پاسپورت کشور دوم ارزش به کشور دیگری سفر کنند از کجا باید ارز مورد نیاز خود را تهیه کنند؟ صرافی ها که از ترس، ارزی نمی فروشند، می ماند دلال ها و بازار زیرزمینی.

گردآوری: گروه خبر سیمرغ
seemorgh.com/news
منبع: isna.ir

پای مسافران به بازار قاچاق ارز باز شد

واژه های کلیدی: تحویل گرفتن | بانک مرکزی | گردشگری | فرودگاه | ایرانیان | مسافرت | دریافت | ایرانی | مسافران | مسافر | مرکزی