اگر وضع خراب است چگونه این همه برج می سازند؟

مجیدرضا حریری صورت شناخته شده است اتاق بازرگانی پایتخت کشور عزیزمان ایران و نائب مدیر اتاق بازرگانی کشور عزیزمان ایران و چین تولید داخلی را به چالش کشید و مدعی شد که طی ۴۰ سال گذشته انواع رانت ها و سوبسید ها به تولید داخلی داده شده است ولی تولیدکنندگان داخلی جهت کشور هیچ عایدی نداشته اند.

عبارات مهم : محصولات کشاورزی – سود بانکی
وی مدعی شده است که مسئله تولید داخل مالیات، قاچاق، بیمه و سود بانکی نیست، بلکه ۳۰ سال رانتی است که به تولید داده شده است است.

حریری با بیان اینکه سیستم تولید در کشور خراب هست، مسئله تولید را فساد دانست و گفت: تولیدکننده هر لحظه می نالد و می گوید وضع ام خراب هست. ولی می بینیم که روز به روز برج می سازند. اگر وضع خراب است که نمی توان برج سازی کرد. این به علت عدم شفافیت هست. البته عدم شفافیت “آن طرف” میز هم هست.

سیاست های دولت جهت حمایت از تولید را چگونه ارزیابی می کنید و این که این حمایت چه میزانی توانسته تولیدکنندگان داخلی را جهت حضور در بازارهای بین المللی توانمند کند؟

طی سالهای متمادی گذشته آنچه که در حرف گفته ایم همواره حمایت از تولید کننده و تولید داخل بوده هست. به خصوص بعد از جنگ تا الان سه استراترژی توسعه صنعتی نوشته شده است هست؛ یکبار در وقت دولت اصلاحات، یکبار در وقت دولت آقای احمدی نژاد و سومین بار هم در دولت آقای روحانی. اگر به حافظه خودمان رجوع کنیم در وقت های متفاوت ما آمده ایم یک قیمت ارز ترجیحی هر لحظه جهت تولیدکنندگان قائل شده است ایم.

زمانیکه قیمت دلار ۱۶ تومان بود دلار با قیمت ۱۲ تومان به تولیدکننده می دادیم. یک زمانی که دلار در بازار ۹۰ تومان بود به تولیدکنندگان دلار ۶۴ تومانی پرداخت می شد. در وقت آقای هاشمی رفسنجانی که دلار ۵۰۰ تومان بود تولیدکنندگان دلار ۳۰۰ تومانی می گرفتند. هر لحظه این بازی بوده است.

غیر از ۱۰ سال اخیر، قیمت سود بانکی این گونه بوده که می گفتیم به بخش بازرگانی ۱۲ درصد سود بگیرید، به بخش تولیدی ۸ تا ۱۰ درصدی وام بدهید. هر لحظه از این حمایت های مالی، سوبسیدی، رانتی به جز ۱۲ سال اخیر از تولید صورت گرفته است.

در طول سه دهه اخیر بیشترین حمایت تعرفه ای دنیا از تولید داخل انجام شده، الان میانگین تعرفه ۲۱ درصد است ولی این ۲۱ درصد مبنا ندارد. چون اگر بخواهیم میانگین تعرفه را محاسبه کنیم باید روی کالای ساخته شده است حساب کنیم. حدود ۸۵ درصد از واردات، یا مواد اولیه است یا کالای واسط یا لوازم یدکی یا کالای سرمایه ای است.

۸۵ درصد واردات رسمی کشور عزیزمان ایران از گمرک که بیرون می آید می رود خطوط تولیدی. بعد اگر قرار است بگوییم چه حمایتی از تولید می کنیم باید روی کالاهای ساخته شده است بگوییم. در این صورت میانگین تعرفه ۴۵ درصد هست. به عبارت دیگر در برابر تولیدکننده پوشاک ۵۵ درصد حمایت تعرفه ای انجام می دهیم.

در لوازم خانگی ۴۰ درصد حمایت تعرفه ای انجام می گیرد. در واقع از حمایت سیاست گذاری و حمایت رانت و سوبسید کم نگذاشته ایم.

مشکل تولید مالیات و قاچاق نیست بلکه ۳۰ سال رانتخواری است

عایدی تولید داخل در قبال ۴۵ میلیارد دلاری که هر سال ارز می گیرد چیست؟

نتیجه این حمایت ها چه بوده است؟

نتیجه این است که امروز ما حدود چهل و چند میلیارد دلار (۴۰ تا ۴۵ میلیارد دلاری) ارز جهت خطوط تولید در سال تخصیص داده شده است می دهیم. قرار است این مواد اولیه در خطوط تولید با یک ارزش افزوده تبدیل به کالای صنعتی شود که می توان آنرا در دنیا فروخت. حالا صادرات کالای صنعتی ما چقدر است در برابر ۴۵ میلیارد دلاری که ارز به ان تخصیص داده شده است می دهیم.

چقدر است؟

مجموع صادرات غیرنفتی به طور میانگین ۴۵ تا ۵۰ میلیارد دلار هست. از این رقم بر اساس آمار گمرک حدود ۶۰ درصد میعانات، گاز و پتروشیمی یعنی هیچی. سوبسید انرژی است که صادر می کنیم. ۴۰ درصد می ماند که تقریبا ۱۶ میلیارد دلار هست. از این رقم هم بیش از ۵۰ درصد مواد خام هست؛ سنگ، سنگ آهن، مس یا فولاد و سیمان است.

اگر امروز به کارخانه های سیمان یا فولاد که انرژی در قیمت تمام شده است این دو کالا، نقش تعیین کننده ای دارد، چنانچه انرژی را با قیمت بین المللی در اختیار این کارخانه ها قرار دهیم نمی توانند یک کیلو از محصولات خود را صادر کنند.

آنچه که به طور واقعی در سال صادر می شود رقمی ۶ تا ۷ میلیارد دلار کالای صنعتی است.

صادراتصنعتی و کشاورزی کشور در سال ۷ میلیارد دلار است که از این میزان حدود ۲ میلیارد دلار مربوط به صادرات محصولات کشاورزی هست. اعتقاد دارم باز هم بر اساس سوبسید این میزان محصولات کشاورزی صادر می شود. چون به کشاورز گازوئیل، برق و آب رایگان می دهیم و چیزی را که صادر می کنیم، این تولید نیست.

مابقی صادرات ما به عراق و افغانستان هست. کشور عزیزمان ایران به سایر کشورهای دنیا یک میلیارد دلار کالای صنعتی صادراتی ندارد. به جز یکی دو کارخانه مانند بوتان که محصولات خود را به اروپا صادر می کند.

این نشان می دهد ما داریم ۴۵ میلیارد دلار واردات انجام می دهیم که عمدتا یعنی بیش از ۹۰ درصد آن در داخل مصرف می شود. اگر همین کالا را وارد می کردیم شاید ارزان تر به دست مصرف کننده می رسید.

آیا تولیدات ما بر اساس استانداردهای دنیا صورت می گیرد؟ به عنوان نمونه در شاخص مصرف انرژی یا نیروی کار؟

در دنیا یک سری استانداردها جهت تولید داریم، به عنوان نمونه در برابر هر کیلو وات ساعت برقی که به صنعت می دهید، فلان قدر باید کالای صنعتی تولید شود یا این میزان ارزش افزوده داشته باشد. صنعت داخلی هیچکدام از اینها را ندارد. واقعیت آن است که تولید در مملکت فاجعه هست. اینها نه به علت این که تولیدکننده ناتوان است یا اشکال از تولیدکننده هست. خیر .

تسنیم: بعد علت این که تولیدات داخلی استانداردهای بین المللی را ندارند، چیست؟

حریری: اشکال از سیستم تولید هست. راحت ترین چیزی که به عنوان تولید کننده طی این سال های یاد گرفته ایم این بوده که می گوییم سود بانکی گران هست. یا مالیات گران است و بیمه می گیرند. آیا شما غیر از این چیزی شنیده اید. سود بانکی اگر در کشور عزیزمان ایران گران هست، به سود بانکی در حسابداری صنعتی هزینه تامین مالی یک کالا می گویند. اثر سود بانکی در قیمت تمام شده است کالا حداکثر ۷ درصد می تواند باشد. اگر فنجانی را تولید کردید به قیمت ۱۰۰ تومان ۷ تومان آن هزینه تامین مالی هست. الان ۲۰ درصد به تولید کننده می دهیم این را ۵ درصد کنیم مانند میانگین دنیا.

در این صورت چه اتفاقی جهت تولید داخلی می افتد؟

اگر سود بانکی ۵ درصد شود سه چهارم از ۷ درصد حذف می شود، یعنی ۴ تا ۵ درصد در قیمت تمام شده است اثر گذار هست. آیا گیر تولیدکننده همین ۴، ۵ درصد است هنگامی ۴۰ درصد تعرفه در برابر کالای خارجی حمایت می شود.

تولید داخل در برابر واردات و قاچاق ضربه پذیر هست. جهت واردات حداقل ۴۰ درصد تعرفه اعمال می شود، ضمن این که قاچاق هم مفت نمی آید؛ قاچاق ۳۰ درصد هزینه دارد تا وارد کشور شود.

با تولیدکننده صحبت می کنید بلافاصله می گوید سود بانکی بالاست یا این که بیمه تامین اجتماعی بالاست. هزینه بیمه تامین اجتماعی در کشور عزیزمان ایران با معدل دنیا فرقی نمی کند. هر کس خلاف این را می گوید با عدد و رقم بیاید تا ثابت کنم. ولی نمی گویند در هیچ کجای دنیا حداقل دستمز ۲۰۰ دلار نیست. کشورهایی که در حال مسابقه با ما هستند از ۵۰۰ تا ۲۰۰۰ دلار در ماه به کارگر دستمزد می دهند. هزینه دستمزد کارگر در تولید چیزی حدود ۷ درصد هست؛ به چه دلیل این را فراموش می کنیم. بنابراین ما می دانیم درد تولید چیست، ولی علائم و آلارمی که می دهیم غلط هست. در نتیجه نمی توانیم این درد را درمان کنیم. به عنوان نمونه در سرمان یک غده ای داریم می رویم دکتر می گوییم دستمان درد می کند، نمی گوییم به عنوان نمونه سرمان درد می کند.

اقتصاد یک موجود زنده هست. اگر در ناحیه گردن یکی از دیسک ها روی نخاع فشار بیارود ممکن است دستت درد بگیرد. ولی دکتر ماهر آن است که بفهمد دست عیب و ایردای ندارد و مهره گردن عیب دارد و باید درمان شود.

پزشکان اقتصاد کشور عزیزمان ایران از آلارم مریض، تشخیص درست نمی دهند. در نیتجه ما همواره به خطوط تولیدی رانت تزریق می کنیم و سه دهه است که نیتجه ای نگرفته ایم.

عضو اتاق بازرگانی با بیان اینکه رانت و سوبسید تولید را ورشکست کرد گفت: مسئله تولید مالیات، قاچاق، بیمه و سود بانکی نیست، بلکه مسئله تولید فساد و ۳۰ سال رانتخواری است.

راه حل این معضل چیست؟

بخشی از راه حل این مسئله به ساختار کلان اقتصاد برمی گردد. اقتصاد باید شفاف، رقابتی و آزاد شود. در اقتصاد غیرشفاف وارد کننده و تاجر هر لحظه ناله می کند که چیزی ندارد چون شفافیت وجود ندارد. براق نیست این که چقدر وارد می کنم، با چه قیمتی وارد می کنم، چقدر در بازار می فروشم و این که هر سال چه میزانی درآمد دارم. شفافیت وجود ندارد. بعد بنابراین می توانم دروغ بگویم. صادرکننده و تولیدکننده هم این گونه هستند.

تولیدکنندگان که هر لحظه از روند کاری خود ناراضی هسیتند.

تولیدکننده هر لحظه می نالد و می گوید وضع ام خراب هست. ولی می بینیم که روز به روز برج می سازند. اگر وضع خراب است که نمی توان برج سازی کرد. این به علت عدم شفافیت هست. البته عدم شفافیت “آن طرف” میز هم هست. سیاست های براق نیست، فساد مالی و اداری داریم. رتبه کشور عزیزمان ایران در شفافیت دنیا ۱۴۸ در بین ۱۷۰ کشور هست. یعنی هرجایی می روید یک میزی وجود دارد که باید به تو جوز بدهد، امضای طلایی دارد و مجبورید رشوه بدهید تا امضای طلایی را بگیرید.آن ور میز کثیف است.

معتقدم فساد در افکار ما نهادینه شده است است و همه ما در یک چرخه یک اقتصاد فاسد داریم دعوا می کنیم. این دعوا جهت خشکاندن فساد نیست. این دعوا جهت کم بودن سهم هست. همه افراد جامعه به نوعی درگیر این دعوا هستند؛ کارمند به یک شکل، دانشجو به شکل دیگر، استاد به شکل دیگر و … . پزشکی که زیرمیزی می گیرد، مهندسی که امضافروشی می کند و… .

در واقع گام اول جهت حل معضل تولید و اقتصاد شفافیت است.

بله، اگر شفافیت وجود داشته باشد ، مشخص می شود منی که ۳۰ سال در این مملکت مدیر یا معاون وزیر بوده ام امروز که بازنشسته می شوم به چه دلیل باید یک کارخانه چند ده میلیارد تومانی داشته باشم. اگر شفافیت باشد پاسخ سئوال مشخص هست. بعد شفافیت علاج مهم هست. در ادامه اقتصاد باید آزاد شودتا همه انرژی های اقتصادی بتواند کار کند و مسابقه پذیری ایجاد شود.

اگر در کشور مسابقه کردن را یاد نگیریم کما اینکه الان با تعرفه ۴۰ درصدی بلد نیستیم. فرض کنید وارد کننده ای یک فنجان را به قیمت ۱۰۰ تومان خریداری می کند، زمانیکه آنرا وارد گمرک می کند باید ۴۰ تومان پرداخت کند، به علاوه ۹ درصد مالیات ارزش بر افزوده و ۴ درصد مالیات علی الحساب بدون احتساب هزینه های جانبی ۱۵۳ تومان هزینه واردات یک فنجان هست. این واردکننده نسبت به تولیدکننده داخلی ۵۰ تا ۶۰ درصد اضافه تر هزینه می کند. بعد به چه دلیل این واردکننده با این هزینه ها می تواند در بازار با تولیدکننده داخلی مسابقه کند؟

در این صورت چه توقعی داریم که محصولات داخلی را در کشورهای دیگر که حمایتی مانند تعرفه وجود ندارد، بفروشیم. تولیدکننده یاد نگرفته که مسابقه کند. پروسه تولید در مملکت، هر لحظه لای پنبه بوده و معلول بار آمده است.

این اتفاقاتی است که ما جهت سیستم تولید داخلی فکر نکرده ایم، تصمیمات شعاری بچگانه، سیاسی و رای جمع کن می دهیم.

نتیجه این شده است که بعد از چهل سال تولید در داخل اقتصادی است و تولیدکنندگان از مسابقه می ترسند.

یک نمونه خودروسازان هستند که با وجود حمایت همه جانبه دولت و مجلس محصولات آنها توان مسابقه با خارجی ها را ندارد.

مردم همواره صبحت اتومبیل را می کنند ولی مگر در کدام رشته می توانیم با کالاهای خارجی مسابقه کرد، در هیچکدام از محصولات نمی توانیم مسابقه کنیم. به چه دلیل ما قیمت تمام شده است تولید داخل بسیار گران است؟ چون تنبل هستیم، چند کارخانه در کشور عزیزمان ایران می شناسید که صاحب سرمایه آن مدیریت را بر عهده نداشته باشد.

به تعداد انگشتان دست. در دنیا مدیرت یک علم هست، هنگامی پول دارم قرار نیست کارخانه را مدیریت کنم. از حجره داران بازار تا کارخانه داران می دانند کار مالی بلد نیستند و نمی توانند دفاتر خود را بنویسند، می روند یک مدیر مالی مجرب استخدام می کنند. ولی برا یمدیر کارخانه می گویند من خود هستم نه پسرم، نه دامادم. چون فکر می کنند این تخصص نیست. مگر می شود مدیریت تولید تخصص نباشد.

طرف می گوید من خودم مهندسم بعد مدیر خوبی هستم. به عنوان نمونه مهندس مکانیک به چه دلیل باید یک کارخانه آجرسازی خوب داشته باشد. دانش مدیریت نداریم در بخش دولتی و خصوصی. البته این مطلق نیست. بهره وری بسیار پایین هست. می گویند کارگر ایرانی کار نمی کند. چگونه است که کارگر ایرانی در استرالیا یا کانادا کار می کند؟

بهره وری مقوله کارگری نیست و مقوله مدیریتی هست. هنگامی کارگر در خط تولید کار نمی کند یعنی این که مدیریت ضعیف هست. یعنی بلد نیستید از کارگر کار بکشید.

گردآوری: گروه خبر سیمرغ
seemorgh.com/news
منبع: tasnimnews.com

واژه های کلیدی: محصولات کشاورزی | سود بانکی | استاندارد | کارخانه | مسابقه | ایرانی | اقتصاد | محصولات | اقتصادی | ایران | اقتصاد