شاید هر فردی با شنیدن نام فوت اندکی به خودش آید و به اعمالش فکر کند.

شاید افراد در وقت شنیدن نام فوت به این فکر کنند که فوت تنها یک حالت دارد و جهت همه یکسان هست، ولی غافل از اینکه خداوند جهت فوت و عمر انسان تفاوت‌هایی قائل شده است و وقت خاصی را مقرر فرموده است.

در همین راستا گروه تحریریه سایت جوان قصد دارد تا شما را با انواع اجل و معانی آن‌ها آشنا نماید، بعد با ما همراه باشید.

فوت یک لحظه جلو و عقب می شود؟ ، انواع اجل و معانی آن را بشناسید

انواع اجل و فوت در قرآن

هُوَ الَّذِى خَلَقَکُم مِن طِینٍ ثُمَّ قَضَى‏ أَجَلاً وَأَجَلٌ مُّسَمّىً عِندَهُ ثُمَّ أَنْتُمْ تَمْتَرُونَ (انعام، ۲)

او کسى است که شما را از گل آفرید، بعد از آن أجلى را (براى زندگى شما در دنیا) قرار داد و أجلى معیّن (که مربوط به آخرت یا غیر قابل تغبیر در دنیاست) نزد اوست. بعد (با وجود این) شما شک و شبهه مى‏کنید؟

عبارات مهم : بدن انسان – ساختمان
خداوند براى عمر انسان دو نوع زمان‏بندى قرار داده:

یکى حتمى که اگر همه‏ى مراقبت‏ها هم به عمل آید، عمر (مانند نفت چراغ) تمام مى‏شود و دیگرى غیر حتمى که مربوط به کردار خودمان هست، مثل چراغى که نفت دارد، ولى آن را در معرض طوفان قرار دهیم.

شاید افراد در وقت شنیدن نام فوت به این فکر کنند که فوت تنها یک حالت دارد و جهت همه یکسان هست، ولی غافل از اینکه خداوند جهت

بیشتر بخوانید: بدترین‌های زندگی از منظر امام صادق(ع) چیست؟

امام باقرعلیه السلام در مورد «أجلاً و أجلٌ» فرمود: آن‌ها دو أجل هستند: یکى محتوم و قطعى و دیگرى موقوف (یعنى مشروط و معلّق).

به نقل ابن‏عباس، خداوند براى انسان دو أجل قرار داده: یکى از تولّد تا مرگ، دیگرى از مرگ تا قیامت. انسان با اعمال خود، گاهى از یکى مى‏کاهد وبه دیگرى مى‏افزاید. بعد آخر أجل هیچ کس قابل عوض کردن نیست. «ومایُعمَّر مِن مُعَمَّرٍ ولایَنقَصُ مِن عُمُرِه الاّ فى کتاب»

معنای «اجل مسمّی» و «اجل معلّق» چیست؟

آیا اگر عُمر انسان به آخر برسد، فوت او یک لحظه جلو و عقب نمی‌افتد؟

فوت یک لحظه جلو و عقب می شود؟ ، انواع اجل و معانی آن را بشناسید

اَجَل انسان در آیات قرآنی به دو بخش «اجل مسمّی» و «اجل معلّق» تقسیم شده است هست. هر موجود زنده‌ای به حسب محیط زیست و استعداد جسمى خود، تا مدّت معیّنى می‌تواند زنده بماند که اگر مانعی در ادامه حیات وی رخ ندهد، او تا آخر عمر طبیعی خود زنده می‌ماند و حیات وی به گونه طبیعى آخر می‌یابد، این‌گونه فوت را «اجل مسمَّى» (اجل غیرقابل عوض کردن و تبدیل) گویند. ولی اجل معلق تغییرپذیر است و به استناد علل ناقصه و مقتضیات، به وقوع می‌پیوندد؛ و بر اثر اعمال نادرست انسان ممکن است بسیار جلو بیفتد که عذاب‌های الهی یکی از آن‌ها است و بر تصویر بر اثر پرهیزگاری و نیکو کاری و تدبیر ممکن است بسیار عقب بیفتد.

تمام آیاتی که بر تأخیر ناپذیری فوت در هنگام سرآمدن عمر دلالت دارند، بر اجل مسمی منطبق هستند؛ لیکن تنها آن اجل است که به هیچ وجه تأخیرپذیر نیست.

مرگ طبیعی یا حتمی

مرگ طبیعی یا حتمی آن است که شخص عمر طبیعی خود را به آخر رسانده، اجل حتمی او فرا رسیده باشد و به طور طبیعی بمیرد. این مرگ‌ها عادی تلقّی شده است و از لحاظ ارزش نه افتخارآمیز است و نه ملامت‌خیز و حتی تأسف زیادی نیز به دنبال خود نمی‌آورد و مردم نیز با اینگونه مردن‌ها به صورت عادی و بدون تصویر العمل خاص برخورد می‌کنند.

ببینید: تجزیه بدن انسان بعد از فوت !

شاید افراد در وقت شنیدن نام فوت به این فکر کنند که فوت تنها یک حالت دارد و جهت همه یکسان هست، ولی غافل از اینکه خداوند جهت

البته بحث فوت علما و بزرگان دینی و نیز شخصیت‌های علمی و کسانی که منشأ خیر و برکت بوده اند، بحثی جداگانه است و فقدان اینگونه افراد از آن جهت که باعث قطع استفاده دیگران از برکات مادی و معنوی آنان هست، همواره تألم و تأثر به دنبال خواهد داشت و نمی‌توان آن را با مرگ طبیعی دیگران یکسان دانست.

مرگ زودرس یا معلّق

بسیاری از موجودات از نظر ساختمان طبیعی و ذاتی استعداد و توانایی بقا را جهت مدتی طولانی دارند؛ ولی در اثنای این مدت ممکن است موانعی ایجاد شود که آن‌ها را از رسیدن به حداکثر عمر طبیعی باز دارد، مثلاً یک چراغ نفت سوز، با توجه به مخزن آن ممکن است بیست ساعت استعداد روشنایی داشته باشد؛ ولی وزش یک باد شدید و ریزش باران یا عدم مواظبت از آن باعث شود که خاموش شود.

در این مثال، اگر چراغ با هیچ مانعی برخورد نکند و تا آخرین قطره نفت آن بسوزد و سپس خاموش شود، به آخر مهلت تعیین شده است (اجل حتمی و مسمّی) خود رسیده هست؛ ولی اگر موانعی قبل از آن باعث خاموشی چراغ گردد، مدت عمر آن را اجل غیر حتمی، معلّق و مشروط می‌گوییم.

فوت یک لحظه جلو و عقب می شود؟ ، انواع اجل و معانی آن را بشناسید

در مورد انسان نیز چنین هست؛ اگر تمام شرایط جهت بقای او جمع گردد و مانع ها کاملاً برطرف شود، ساختمان بدن و استعداد او ایجاب می‌کند که مدتی طولانی عمر کند؛، ولی ممکن است بر اثر سوء تغذیه، مبتلا شدن به اعتیاد‌های متفاوت یا ارتکاب گناهان و… خیلی سریعتر از آن مدت بمیرد. فوت را در صورت اول «اجل حتمی» و در صورت دوم «اجل غیر حتمی» یا معلق می‌نامند.

بیشتر بدانید: حقیقت جالبی که بعد از فوت با آن روبرو خواهید شد

به تعبیر دیگر مرگ زودرس یا غیر حتمی و معلّق آن است که انسانی در اثر قصاص، تصادف، سوء تغذیه یا مبتلا شدن به اعتیاد‌های مختلفی از قبیل: اعتیاد به مواد مخدر، الکل و یا اقدام به خودکشی، ارتکاب گناهان، قطع رحم و مواردی مانند آن، خیلی سریعتر از آن مدت که می‌توانست به طور طبیعی زنده بماند، از دنیا برود، در حالی که با نبود این علل و عوامل، ساختمان بدنی و استعداد جسمانی او زندگی طولانی‌تر و عمر بیش‏تری جهت وی ایجاب می‌کرد.

از فوت طبیعی و زودرس در آیات و روایات به اَجَلِ مسمّی و اَجَلِ مُعَلَّق یا موقوف یاد شده است است که به تناسب بحث، معانی اَجَل و تفاوت اَجَل مسمّی و اجل مُعلّق را بررسی می‌کنیم:

معانی اجل

برای اَجَل دو معنا ذکر شده است است:

اول به معنای مدت و زمان؛ مثل اینکه گفته می‌شود: اَجَل فلانی پنجاه سال هست؛ یعنی مدت عمر او این مقدار هست. آیة شریفه ((وَ لِکُلِّ أُمَّةٍ أَجَل‏))؛ «برای هر گروهی مهلت و وقت خاصی است.» به همین معنا است.
دوم، به معنای سرآمد مدت؛ مانند اَجل دِین؛ یعنی نقطه سرآمد و نهایی آن که باید در آن نقطه دِین و قرض پرداخت شود. در قرآن کریم آیه ((فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ لا یسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا یسْتَقْدِمُونَ))؛ به همین معنا هست؛ یعنی «وقتی مدت هر قومی به سر رسید، بدون هیچ تقدیم و تأخیری فوت آن‌ها فرا می‌رسد.»

علامه طباطبایی (رحمه الله) در «المیزان» می‌فرماید: «چون عادت مردم بر این است که در معاملات و معاهدات، اجل را به معنای مدت مقرر و یا سر رسید ذکر می‌کنند. خدای تعالی نیز در قرآن آن را به همین معنا به کار برده است و ظاهراً استعمال کلمه «اجل» در تمام شدن مدت، معنای مهم و در سر رسید، استعمال در معنای فرعی است.»

اَجَل مسمّی و اَجَل مُعلّق

هُوَ الَّذی خَلَقَکُمْ مِنْ طینٍ ثُمَّ قَضى‏ أَجَلاً وَ أَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَهُ ثُمَّ أَنْتُمْ تَمْتَرُونَ؛ «او کسی است که شما را از گِل آفرید، بعد مدتی مقرّر داشت (تا انسان تکامل یابد) و اجل حتمی نزد اوست (و او از آن آگاه است) با این همه شما تردید می‌کنید؟»

در این آیه شریفه هم کلمه اجل ذکر شده است است و هم اجل مسمّی. بی‌تردید نمی‌توان هر دو را به یک معنا حمل کرد و دومی را تکرار اولی دانست؛ بلکه باید بین اجل به نحو مطلق و اجل مسمّی تفاوت گذاشت. همانگونه که دقت در روایات نیز بیانگر همین توصیه است که جهت انسان دو نوع اجل وجود دارد: از یک نوع آن تعبیر به اجل حتمی، مسمّی، مطلق و یا منجّز می‌کنند که قابل عوض کردن و تبدیل نیست و از جمله احکام و قضای حتمی پروردگار است که در اُمّ الکتاب و لوح محفوظ ثبت و غیر قابل عوض کردن می‌باشد؛ و از نوع دیگر آن به اجل معلق، مشروط، غیر حتمی و یا موقوف تعبیر می‌کنند که این اجل قابل عوض کردن و تبدیل است و جای آن در کتاب محو و اثبات هست. در قرآن کریم آمده است: لِکُلِّ أَجَلٍ کِتابٌ * یمْحُوا اللَّهُ ما یشاءُ وَ یثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتابِ؛ «هر زمانی نوشته‌ای دارد (و جهت هر کاری موعدی مقرر است)، خداوند هر چه را بخواهد، محو و هر چه را بخواهد، اثبات می‌کند و اُمُّ الکتاب (لوح محفوظ) نزد او است.»

ببینید: لحظه خارج شدن روح از بدن بعد از تصادف

به همین جهت می‌بینم که قرآن کریم کلمه «اَجَل» را به «عِنْدَهُ» مقید کرده هست. وَ أَجَلٌ مُسَمًّى عِنْدَه‏؛ «اجل معین نزد خدا است.» چه اینکه نزد خدا باشد، باقی و ماندنی است.

بنابراین، از مجموع آیات در این باره استفاده می‌شود که انسان دو گونه اجل دارد: یکی سر رسید نهایی عمر؛ یعنی همان مدتی که آخرین توانایی بدن جهت حیات است و دیگر، اجل معلّق؛ یعنی آخر یافتن عمر انسان بر اثر عوامل و موانعی در نیمه راه.

سکته، بیماری، درد، تصادف، سرطان و… نیز همگی زمینه ساز هستند که حضرت عزرائیل قبض روح کند، مثلاً هنگامی آخرین توانایی بدن جهت حیات آخر یابد، طبیعتاً سکته یا تصادف و… پیش می‌آید و همین خود زمینه فوت و قبض روح را فراهم می‌کند.

انتهای پیام/

واژه های کلیدی: بدن انسان | ساختمان | استعداد | طبیعی | تصادف | تبدیل | انواع | خداوند