به گزارش خبرنگار حوزه تئاتر گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت؛ «رئال مادرید ۱۱ بارسلونا ۱» نمایشی است که این روز‌ها در پردیس تئاتر شهرزاد در حال اجراست؛ نمایشی به نویسندگی و کارگردانی سید مهدی شجاعی. نویسنده ای که در شهریور سال ۱۳۳۹ در پایتخت کشور عزیزمان ایران به دنیا آمد. او در سال ۱۳۵۶ بعد از گرفتن دیپلم ریاضی، به دانشکده هنر‌های دراماتیک وارد شد و در رشته ادبیات دراماتیک به ادامه تحصیل پرداخت.

از آثار او در زمینه هنر‌های نمایشی می‌توان به فیلم نامه‌های «بدوک»، «دیروز بارانی» و «پدر» کار‌های سینمایی یکسان با مجید مجیدی و فیلم نامه‌های «چشم خفاش» و «قلعه دبا» که کار‌های سینمایی مشترکی با بهزاد بهزادپور هستند، اشاره کرد.

البته شجاعی. فیلمنامه‌هایی را هم به نام‌های «کمین» و «آخرین آبادی» نوشته که کانون پرورش فکری کودکان آن‌ها را ساخته هست. ولی نمایش رئال مادرید – بارسلونا برگ تازه ای در کارنامه کاری شجاعی هست. در وزنه نمایشنامه او تلاش کرده به قلب تاریخ کشوری پر رمز و راز و شاعرانه سفر کند، کشوری که شاعرش شاخصش فدریکو گارسیا لورکا هست. کشوری که هنرمندانش همواره خاص بودند و خاص می‌اندیشیدند. کشوری به نام اسپانیا، کشوری که حتی فوتبال باشگاهی اش هم با تیم‌های رئال مادرید و بارسلونا وجه هنری از فوتبال را دنبال می‌کنند. شجاعی با توجه به تمام این نکات از فوتبال پلی ساخته، جهت رسیدن به درامی محکم و نمایشنامه ای با پرداختی مناسب.

بهانه‌ای فوتبالی جهت رسیدن به درامی جهان‌شمول

«رئال مادرید ۱۱ بارسلونا ۱» اقتباسی از نمایشنامه “تفنگ‌های ننه کارار” نوشته برتولت برشت است که با تغییرات در متن به برداشتی متفاوت از این متن رسیده هست. کلیت نمایشنامه راجع به جنگ‌های داخلی اسپانیاست و داستان زنی است که اجازه نمی‌دهد، پسرش به جنگ برود.

نمایشی که از طریق این دو تیم فوتبال با شخصیت پردازی موشکافانه به تحلیل‌هایی سیاسی و اجتماعی می‌رسد، تحلیل‌هایی نه البته غیر نمایشی، تحلیل‌هایی که چون در دل قصه و روایتش گنجانده شده است به شعار و اغراق تبدیل نشده است.

ماجرا از این قرار هست؛ پسر زن کارار (خوآن) عالی ترین تک‌تیراندازِ شهر مادرید هست، ولی زن کارار ٨ سال است به جای جنگ پسرش را به ماهیگیری می‌فرستد، چون نمی‌خواهد او هم مثل پدرش کشته شود. ولی امروز با تمامِ آن ۸ سال تفاوت دارد. چون برادر کارار می‌خواهد پنهان از چشم کارار از خوآن جهت ترور وزیر جنگ اسپانیا کمک بگیرد. بین چریک‌های شهر مادرید فقط خوآن می‌تواند او را بکشد… «امروز تو مادرید همه گوششان به سخنرانی وزیر جنگ عصر وحشت اسپانیاست. بعیده کسی واسه شنیدن فوتبال بره خونه زن کارار…»

این چند خط نمایی از تابلوی نمایش رئال مادرید ۱۱ بارسلونا ۱، هست. تابلویی که نشان می‌دهند وزنه سیاست بر صحنه نمایش سایه انداخته و در کل با نمایشی با رگه سیاسی عصر دیکتاتور فرانکو روبرو هستیم، ولی این رگه‌های سیاسی، چون در قالب یک خانواده و پسر جوان آرزوی بزرگ خواه و در روایتی نمایشی بیان می‌شود، به نقطه منفی و ضعف این نمایش تبدیل نشده، توصیه ای که این نمایش را جهت تماشاگر دل پذیرتر می‌کند تا در روندی درست از شخصیت‌هایی که همه ارزش به طناب پوسیده بیزاری از جنگ چنگ می‌زنند بگوید، شخصیت‌هایی که در فضای رخوتی تاریک دوران دیکتاتوری و در میان بی عدالتی‌ها همچنان تلاش می‌کنند از عشق، مهربانی و زندگی بگویند.

«رئال مادرید ۱۱ بارسلونا ۱» نمایشی است که از فوتبال پلی ساخته، جهت رسیدن به درامی محکم و نمایشنامه ای با پرداختی مناسب.

در این میان، ولی در جا‌هایی از نمایش شیوه کارگردانی و طراحی صحنه به سمتی می‌رود که اغراق و شعار وزنه مهم آن هست. اغراقی که به علت برداشت درست از فضا و جغرافیایی که شخصیت‌ها در آن نفس می‌کشند، جهت مخاطب هضم می‌شود و گل درشت و آزار دهنده. چون خطابه سیاسی جلوه نمی‌کند. این اتفاق در نمایش در حالی است که حتی شخصیت مهم با باز‌ی امیر حسین فتحی روی چهار پایه ای می‌ایستد و از آرزوی بزرگ هایش می‌گوید و فریاد سر می‌دهد، ولی این شعار در این میزانسن، مخاطب را آزار نمی‌دهد تا با اثری روبرو باشیم که در معدود دفعات در هنر نمایش این روزها، به شکل درست از شعار و مفهوم آن بسان ابزاری دراماتیک استفاده می‌کند.

در این میان، ولی قشنگی متن و شکوه این نمایش در بیان و اجرای صحنه‌ها، دکور و بازی‌ها، همراه و همگام با متن حرکت نمی‌کند و این تصور را به بار می‌آورد که گویی متن بسیار سنگین‌تر از بقیه اجزای بیانی نمایش هستند واین هم وزن نبودن متن و اجرا، نمایش رئال مادرید بارسلونا را به اجرای میانگین برده است.

استفاده از صدا، طراحی صحنه و بازی‌هایی که گاهی با زبان و بیانی میانگین در برابر متن ارزش عمل می‌کنند، همه و همه این افسوس و حسرت را بر می‌انگیزد که کاش این متن، با اجرای باشکوه‌تر و با عظمت تری همراه می شد. در جهت همین مطلب، شیوه اجرایی نمایش با رئالیسمی همراه است که در لحظاتی با محتوای نمایشنامه هماهنگ حرکت نمی‌کند.

بر اساس فضا و حال و هوای شخصیت‌های نمایش می‌توانست به سمت نمادگرایی حتی فضای وهم و سورئالیستی هم حرکت کند تا بتوانیم به تنوع بصری بیشتری در نمایش برسیم. این نقص تا جایی است که در شیوه اجرایی نمایش تنها لحظه‌ی فوت وزیر جنگ است که با نماد‌هایی از فانوس در صحنه به اتمام می‌رسد و آن همه آرزوی بزرگ و نماد‌های جهانشمول که استعداد بسیار خوبی جهت این نوع اجرا دارند، به ساده‌ترین شکل ممکن جهت مخاطب بیان و اجرا می‌شوند.

«رئال مادرید ۱۱ بارسلونا ۱» نمایشی است با متنی عظیم و پر طمطراق؛ ولی با شیوه بیانی ساده. سادگی که در مواقعی نمی‌تواند بیننده را با آن مفاهیم بکر و عمیق سیاسی و اجتماعی متن همراه کند. همه‌ی این‌ها در حالی است که مخاطب تئاتری این سال‌ها با نمایشی همراه شده است که همه نوع مخاطب از هر قشر و طبقه و تحصیلاتی می‌تواند، به آسانی با آن ارتباط برقرار کند و لحظات لذت بخش خودرا بیابد.

یادداشت از بهنام صادقی

بهانه‌ای فوتبالی جهت رسیدن به درامی جهان‌شمول

انتهای پیام/

واژه های کلیدی: رئال مادرید | نمایشنامه | بارسلونا | فوتبال | همراه | نمایش | مخاطب | سیاسی