۳۰ میلیون یارانه بگیر چگونه قرار است حذف شوند؟

با اینکه غربالگری یارانه بگیران و پرداخت های نقدی هدفمند از ایده آل های قانون هدفمندی یارانه ها به شمار می رود، ولی همواره دولت ها خود را ناتوان از این مهم نشان داده اند. تاکنون حذف افراد غیرنیازمند به بهانه های متفاوت از جمله نبود اطلاعات کافی و احتمال اشتباه به تکالیف قانونی عملی نشده، ولی حالا دولت در روالی کاملا متفاوت از قبل به گونه ای بودجه ریزی کرده که جمیعتی میلیونی از گرد یارانه بگیران را کنار بگذارد؛ رویکردی که با خود ابهاماتی به همراه دارد.

عبارات مهم : پرداخت یارانه – دریافت یارانه
تبصره (۱۴) لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ با کم کردن ۱۰ هزار میلیارد تومانی سهم پرداخت یارانه های نقدی همراه شده و رقمی حدود ۲۳ هزارمیلیارد تومان جهت این بخش در نظر گرفته شده است است. اگر قرار باشد دولت به این بند از پیشنهاد خود عمل کند باید جهت تامین هزینه ها و انطباق آن با بودجه آینده نگری شده است حداقل بین ۳۰ تا ۳۴ میلیون نفر از یارانه بگیران را از ابتدای سال آینده (۱۳۹۷) کنار بگذارد، ولی تاکنون هیچ سازوکاری در این مورد مشخص نشده و این پرسش را بی پاسخ گذاشته که اگر امکان حذف میلیونی وجود دارد، به چه دلیل در دوره های قبل در این باره اقدامی نشد؛ آنهم زمانی که حتی نمایندگان پیشنهاد حذف حدود ۲۴ میلیون نفر را با توجه به دهک های درآمدی و شش گروه مشخص مطرح و البته تصویب کردند، ولی با تصویر العمل شرکت برنامه و بودجه همراه شد و در نهایت هم کاملا مسکوک باقی ماند.

از ابتدای اجرای قانون هدفمندی یارانه ها و براساس مفاد آن هیچ گاه قرار نبود که تمامی متقاضیان یارانه نقدی بگیرند، بلکه طبق قانون باید ۵۰ درصد از منابع ناشی از اصلاح حامل های انرژی جهت توزیع نقدی و غیرنقدی بین خانوارها تخصیص داده شده است پیدا می کرد؛ آن هم خانواده های نیازمند و کسانی که از تغییرات قیمت آسیب می دیدند. به هر صورت دولت دهم که آغازگر طرح هدفمندی یارانه بود برای پرداخت نقدی و مشخص کردن گروه های هدف راهی را پیشنهاد کرد که سرانجامی نداشت؛ خوشه بندی خانوارها و دهک های درآمدی. در نتیجه از همان ابتدای اجرای قانون در آذرماه سال ۱۳۸۹ پرداخت یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی به تمامی کسانی که عضویت کرده بودند (حدود ۷۵ میلیون نفر) در دستور کار دولت قرار گرفت.

دولت دهم دیگر هیچ تلاشی جهت غربالگری یارانه بگیران که مجموعه ای از افراد نیازمند و غیرنیازمند بودند، نکرد و آن قدر بر کسری های ناشی از پرداخت همگانی یارانه نقدی افزوده شد تا این روال به دولت یازدهم رسید. دولت یازدهم که تاکید داشت پرداخت یارانه نقدی را هدفمند خواهد کرد و غربالگری را به طور جدی انجام می دهد، بحث های زیادی را هم مطرح کرد ولی در نهایت هیچ کدام به ساماندهی یارانه بگیران منتهی نشد.

در سال ۱۳۹۳ بود که دولت بعد از این که دید با توجه به نبود بانک اطلاعاتی کافی نمی تواند یارانه بگیران غیرنیازمند را حذف کند و معیار مشخصی جهت آن تعیین کند، ترجیح داد جهت جلوگیری از تبعات ناشی از حذف هم که شده است بار دیگر جهت پرداخت یارانه عضویت انجام دهد. آزمونی که بسیاری از کارشناسان در همان وقت هم معتقد بودند نتیجه بخش نیست و نمی تواند دردی دوا کند و همان هم شد.

در ۱۰ روز نهایی فروردین سال ۱۳۹۳متقاضیان وقت داشتند با مراجعه به سامانه تعیین شده است و با وارد کردن اطلاعات خود درخواست دریافت یارانه را اعلام کنند. در نهایت بیش از ۷۳ میلیون نفر عضویت کرده و تنها حدود ۲.۵ میلیون نفر از لیست قبلی وارد نشدند که دلیل آن هم تنها انصراف نبود، به چه دلیل که برخی در فاصله تعیین شده است از عضویت جا ماندند، برخی از زوجین جهت جدا کردن یارانه از خانواده های خود عضویت نکردند و…

در حالی روال موجود ادامه پیدا کرد و همچنان بر کسری های ناشی از آن اضافه شد و سهمی به سایر بخش ها از جمله تولید نرسید که آخر بودجه سال ۱۳۹۴ به حذف یارانه بگیران ورود کرد و دولت را در تبصره (۲۰) ملزم به پرداخت یارانه فقط به نیازمندان کرد؛ از این رو باید گروهی حذف می شدند. هرچند که شفافیتی راجع به برنامه به منظور حذف یارانه بگیران وجود نداشت، ولی در خردادماه همان سال با اعلام شروع غربالگری، سامانه ای راه اندازی شد تا افراد حذف شده است بتوانند با مراجعه به سامانه yaraneh۱۰.ir اعتراض خود را ثبت کنند.

این در حالی بود که هیچ گاه دولت از معیارهای خود جهت حذف یارانه بگیران با وجود وعده هایی که بارها در این باره داده بود سخن نگفت و مشخص نشد طبق کدام معیار و برچه اساسی یارانه بگیران حذف شدند؛ موضوعی که عدم شفافیت آن به اعتراض گسترده حذف شدگان انجامید و در نهایت طبق اعلام رسمی از حدود چهار میلیون نفری که یارانه آنها قطع شده است بود نزدیک به یک میلیون نفر به لیست یارانه بگیران برگشتند.

با این حال در سامانه ثبت اعتراض مراحلی وجود داشت که از شخص معترض درخواست اطلاعاتی راجع به اشتغال، خودرو، معاملات و دارایی ها می کرد و بعد از گزینش وزارت “تعاون، کار و رفاه اجتماعی” به عنوان بانی مهم غربالگری یارانه بگیران، این اطلاعات مورد بررسی قرار می گرفت و در صورت تایید، افراد به لیست یارانه بگیران برمی گشتند.

این جریان هم گذشت و به نتیجه نرسید تا این که در سال ۱۳۹۵ و در فروردین ماه که بودجه در مجلس در حال تصویب بود، نمایندگان پیشنهادی را مطرح کردند که طبق آن باید حدود ۲۴ میلیون نفر از جمع یارانه بگیران حذف می شدند. مجلس تاکید داشت که دولت می تواند سه دهک بالایی جامعه را که درآمدی بالای سه میلیون تومان دارند و همچنین شش گروه درآمدی مشخص شده است را حذف کند. این پیشنهاد با مخالفت جدی دولت همراه شد؛ به گونه ای که نوبخت –رئیس شرکت برنامه و بودجه– در واکنشی تند اعلام کرد که دولت توان حذف این تعداد از یارانه بگیران را نداشته و اگر بخواهد طبق برآورد این گروه ها را حتی حذف کند، تعداد آنان به بیش از هفت میلیون نفر نخواهد رسید. با این اتفاق در نهایت آنچه که جهت بودجه سال ۱۳۹۵ هم مصوب شد به مرحله اجرا نرسید و مدیران دولت یازدهم بارها تاکید کردند که ترجیح می دهند یارانه ای را حذف نکنند و به صراحت اعلام شد که برنامه مجلس جهت حذف ۲۴ میلیونی یارانه بگیران عملیاتی نیست.

اکنون دولت دوازدهم در اولین بودجه خود که البته پنجمین بودجه قوه مجریه روحانی به شمار می رود، سهم پرداخت های نقدی را به نصف آنچه در واقعیت پرداخت می شود رسانده است. هر سال حدود ۴۲ هزار میلیارد تومان (شامل۳۳ هزار میلیارد سهم در بودجه و مازد از بودجه عمومی) بابت یارانه نقدی به ۷۷ میلیون نفر طی سال های اخیر پرداخت شده است و اگر دولت قرار باشد طبق برنامه پیشنهادی خود عمل کند و با کسری منابع مواجه نباشد باید از فروردین ۱۳۹۷حدود ۳۴ میلیون نفر را از فهرست دریافت یارانه حذف کند؛ تعدادی که به صراحت از سوی پایگاه اطلاع رسانی دولت اعلام شده است است.

با این اوصاف و در حالی که مشخص نیست برچه اساسی حذف میلیونی یارانه بگیران انجام خواهد شد که تاکنون نبود اطلاعات کافی جهت شناسایی پردرآمدها و احتمال اشتباه عامل مهم عدم ورود دولت به حذف یارانه بگیران اعلام شده است بود. با این حال مدیر شرکت برنامه و بودجه راجع به برنامه در نظرگرفته شده است جهت این حذف راهکاری ارائه نکرده و تنها به اینکه پرداخت به نیازمندان ادامه دارد و هر که اعلام نیاز کند به وی یارانه پرداخت خواهد شد، اکتفا کرده و توضیحی ارائه نکرده که چگونه به یکباره راهکاری در اختیار دولت قرار گرفته که می تواند ۳۴ میلیون نفر را حذف کند؛ آن هم در شرایطی که سال گذشته پیشنهاد حذف ۲۴ میلیونی از سوی مجلس غیر ممکن بود و توانایی اجرا نداشت.

اما نوبخت، در اظهاراتش به پرداخت یارانه به گروه های هدف از خانواده های تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی که قابل شناسایی هستند تاکید داشته هست. در این حالت اگر برنامه این باشد که یارانه اکثر گروه ها قطع شده است و تنها گروه های خاص مشمول آن شوند نیز باز طرحی تازه نیست و قبلا هم توانایی اجرایی داشت و کارشناسان در این مورد نیز اتفاق نظر داشتند.

نکته اینجاست که اگر برنامه حذف یارانه بگیران غیرنیازمند به مرحله اجرا نرسد دیگر ادامه روال معیوب قبلی یعنی برداشت سهم بخش های دیگر از جمله تولید یا برداشت از بودجه عمومی هم ممکن نخواهد بود، چون دولت جهت سال بعد با حذف سهم تولید از تبصره هدفمندی، کل منابع آن را ۳۷ هزار میلیارد تومان آینده نگری کرده و ظاهرا مجوز حدود ۱۰ هزار میلیارد تومانی برداشت از بودجه عمومی نیز حذف شده است است که در این حالت راهی جهت جبران کسری باقی نمی ماند. با این حال فعلا پیشنهادات یارانه ای دولت در حد لایحه بوده و باید جهت اجرا به تصویب مجلس برسد. واکنش مجلسی ها هم تا کنون نسبت به حذف ۳۰ میلیونی با توجه به عواقب ناشی از آن چندان مثبت نبوده است.

گردآوری: گروه خبر سیمرغ
seemorgh.com/news
منبع:isna.ir

طبق کدام معیار و برچه اساسی ۳۰ میلیون یارانه‌بگیر حذف خواهند شد؟

واژه های کلیدی: پرداخت یارانه | دریافت یارانه | یارانه نقدی | یارانه بگیر | لایحه بودجه | پیشنهادات | اطلاعات | برنامه | میلیونی | اطلاعات | همراه