به گزارش حوزه رادیو تلویزیون گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛ میهمان دوشنبه شب برنامه تلویزیونی «چهل چراغ»، صورت آشنای سینما و تلویزیون کشورمان بود. مهدی فخیم‌زاده در برنامه عاشورایی «چهل چراغ» خاطراتی دست اول از روزهای ساخت و پخش سریال‌های تاریخی «ولایت عشق» و «تنهاترین سردار» را مطرح کرد.

بنا بر این گزارش، نویسنده و کارگردان قدیمی کشورمان ضمن اشاره به سخت بودن ساخت فیلم‌های مذهبی راجع به نحوه ساخت سریال «تنهاترین سردار» گفت: آن وقت بنده از طرف آقای حیدریان که مدیر سیما فیلم بودند، مامور ساخت «تنهاترین سردار» شدم. قبلا این سریال پیش تولید شده است بود و حتی ۷ ماه فیلمبرداری کرده بودند و نشد که ادامه پیدا کند و از من درخواست کردند تا پیگیر ساختنش شوم. من در ابتدا قبول نکردم چون آن وقت درگیر فیلم پُردردسر «تاواریش» شده است بودم و در ابتدا فکر کردم که تنها قرار است مشاور سریال «تنهاترین سردار» باشم چون زیاد مسائل اجرایی داشت ولی آقای حیدریان تاکید داشت که خودم آن را بسازم و چون ایشان جهت من و بچه‌های سینما خیلی قابل احترام هستند، قبول کردم.

خاطره ساخت «تنهاترین سردار» که جهت نخستین بار در برنامه «چهل چراغ» از زبان کارگردانش نقل می‌شد، نشان از فضای محدود تولید آثار دینی در کشورمان دارد. فخیم‌زاده با اشاره به این عنوان در برنامه «چهل چراغ»، گفت: قرار شد که همه چیز تعطیل شود و کمک جهت ساخت این سریال کنند چون نخستین سریال سیمافیلم راجع به شخصیتی مذهبی بود و سریال «امام علی(ع)» در خود شبکه تولید شده است بود. من گفتم استعداد این کار را ندارم و آقای حیدریان اصرار به ساخت آن داشتند. تنها شانس من این بود که مرجع این کار یک کتاب بود و آن «صلح امام حسن(ع)» نوشته آل یاسین بود که رهبر معظم انقلاب ترجمه کرده بودند. قرار شد تنها ماخذ تاریخی ما همین کتاب باشد. حقیقتش من تسلطی به تاریخ نداشتم و تنها یک مسلمان سنتی بودم. آن کتاب را ظرف یک روز خواندم و در نتیجه شروع به طرح زدن کردم و البته رضا انصاریان هم که مدیر تولید سیما فیلم و ناظر فرهنگی سریال بود کمک کرد.

جهت نمایش صورت معصوم چراغ خاموش جلو رفتیم ، «ولایت عشق» نمایشی‌تر از «تنهاترین سردار» شد

فخیم‌زاده با اشاره به این که در آن وقت ارتباطی با تایپ کردن نداشته هست، راجع به مسیر ساخت سریال تاریخی بر مبنای زندگی امام رضا(ع)، گفت: بعد از اتمام کار اول که می خواستم سر کار خودم برگردم یک کتابی به من دادند راجع به زندگی امام رضا(ع) تا بخوانم و گفتند که بر مبنای تجربیات قبلی ام سریال «ولایت عشق» را بسازم. این سریال دو سال و نیم طول کشید و صدا روی صحنه بود و نخستین بار بود که معصوم را به شکلی نمایش دادیم و این دفعه کتاب‌‌های زیادی خواندم که روایت‌های متفاوتی از زندگی امام داشتند. شورای تاریخ اسلام هم در تلویزیون درست شد که می گفت از کجا شروع کنیم و در کجا تمام شود. بعضی مباحثات را این شورا که آقای حیدریان هم عضوش بود گفتند که باید حتما در سریال باشد، مثل نماز عید فطر و نماز عید باران باید باشد. من یک سناریو براساس اطلاعات تاریخی نوشتم که به این شورا دادم و آن ها تائید کردند و بعد یک سناریوی دراماتیک نوشتم و شخصیت هایی اضافه شدند تا به لحاظ درام مناسب باشد. به عنوان نمونه شخصیتی که خودم در این سریال بازی کردم و یا دانیال حکیمی بازی کرد تاریخی نبودند و من درست ارزش کرده بودم تا فواصل میان روابط را پُر کنند.

میهمان برنامه تلویزیونی «چهل چراغ» در پاسخ به پرسش شهیدی فرد مبنی بر چرایی تلفیق شخصیت‌های واقعی با شخصیت‌های خیالی در آثار تاریخی، عنوان کرد: نمی‌توان براساس تاریخ قصه را تعریف کرد. چون تاریخ یکسری وقایع است ولی کار درام براساس اشتباه و آزمون پیش می‌رود. ما با یک شخصیت و یا یک اتفاق شروع می‌کنیم و به تدریج که جلو می‌رویم می‌بینیم که آنها کار نمی‌کنند، بعد کنارشان می‌گذاریم و شخصیت دیگری می‌آوریم. اصول دراماتیکی یک اثر این گونه جالب می‌شود. ولی هنگامی پای تاریخ وسط می‌آید با یک سری آدم‌های مشخص و حوادث ثابت سر و کار داریم و باید وسط این ها به سلامت رد شویم. به عنوان نمونه زن فضل بن سهل که زن بیتا فرهی بازی کرد ساخته من است و به این علت آوردم که به آتش پرست بودن فضل بن سهل و این که می‌خواست به پادشاهی کشور عزیزمان ایران برگردد، اشاره کنم.

مهدی فخیم زاده با اشاره به این که بعد از ساخت ۲ اثر تاریخی- دینی پیشنهادات مشابهی به او جهت کارگردانی شد، عنوان کرد: بعد از ساخت «ولایت عشق» به من پیشنهادات زیادی شد به خصوص ساخت مجموعه‌ای راجع به امام حسین(ع) و زندگی ابوطالب(ع) که خیلی درباره‌اش صحبت شد. ولی من دیگر به سراغ این کار نرفتم و ۲ علت اساسی دارد که یکی این است که روایت‌های تاریخی و دینی متفاوت است و اظهارنظرهای مختلفی به وسیله آدم ها انجام شود و خیلی خودمانی بگویم که این کار مبصر زیاد دارد که صاحب نفوذ هم هستند. حالا در زمینه تاریخی آدم تلاش می کند چیزی خلاف را نیاورد ولی راجع به شریعت و اعتقادات سخت است.

وی ادامه داد: مسئله دیگر این بود که همان وقت ساخت سریال «ولایت عشق» تردید جهت این کار داشتم و آقای حیدریان به من گفت که بروم و با خود امام رضا(ع) مشورت کنم و سیما فیلم جهت رفتن به مشهد برایم بلیت گرفت. من با آقای دیگری رفتم و در مسجد گوهرشاد از هم جدا شدیم و قرار یک ساعت بعد در آن مکان را گذاشتیم. آن جا مردم من را شناختند و سلام و علیک می‌کردند. من ضبطی به همراهم بردم و از مردم پرسش می کردم که به چه دلیل امام رضا(ع) در این جا دفن است؟ خیلی‌ها نمی دانستند که حتی امام عرب است و فکر می‌کردند ایشان رگ و ریشه ایرانی دارد. من دیدم که مردم به دیدن امام خود در مشهد می روند و خواسته هایی دارند و امام رضا(ع) در وجود مردم زنده است و اگر دست به این کار بزنیم حتی ممکن است باعث سست کردن اعتقاد مردم شویم! خیلی گذشت و ماجرا برایم حل شد.

فخیم‌زاده گفت: جهت نمایش صورت معصوم در «ولایت عشق» چراغ خاموش جلو رفتیم و به همه می‌گفتیم همان سنت قبلی است.

کارگردان مجموعه «ولایت عشق» تفاوت این مجموعه را با «تنهاترین سردار» این گونه برمی‌شمرد: حقیقتش این است که «ولایت عشق» نمایشی تر شد. چون من دورخیز کردم و یک سال تحقیق کردم و یک سال فیلمنامه را نوشتم و ۲ تا ابتکار تازه به خرج دادم یکی این که معصوم حضور فیزیکی در این سریال داشت و صدایش هم شنیده شد. من این مسئله را در شورای سیما فیلم مطرح کردم و گفتم من نمی توانم راجع به کسی فیلم بسازم که شخصیت محوری ماجرا باشد و در تمام مدت او را نبینیم و از زبان آدم‌های دیگری راجع به اش بشنویم. این درام نمی شود و وجه نمایشی‌اش ناقص هست. سنت این بود که تا قبل از «ولایت عشق» چیزی از معصومان نشان داده نشود. آن ها فرصتی جهت جواب دادن به من خواستند. البته در این زمینه نظرات مراجع تفاوت دارد و آقای حیدریان به من گفتند صلاح نیست که صورت را نشان دهیم و از من پرسید که خودت جراتش را می کنی؟ و من گفتم نه! آقای رضاداد که خیلی باهوش و متخصص بود ما را به مرکز صبا راهنمایی کرد و گفت دستگاهی در آن جاست و می شود کاری کرد. آن جا آزمون نورانی کردن شخصیت را انجام دادیم.

فخیم‌زاده با اشاره به عنوان پُرمناقشه تصویری کردن صورت معصومان، گفت: در آن وقت صورت معصومان را به یاد آوردم که وقت کودکی ام تصویر ارزش در منزل مادربزرگم بود و صورتشان هاله نور داشت. در نهایت با آقای فرخ نعمتی صحبت کردیم که نقش امام معصوم را بازی کند و ایشان هم با میل و رغبت بازی کرد به این شرط که بعد صورتش را نورانی کنیم و به کسی هم نگوییم بازیگر این نقش کیست! جهت نمایش صورت معصوم چراغ خاموش جلو رفتیم و به جز من و آقای حیدریان و رضاداد و آقای لاریجانی کسی از این عنوان خبر نداشت. هر کسی هم می پرسید می‌گفتیم همان سنت قبلی است! هنگامی وقت پخش رسید من خیلی آشفته بودم که چه اتفاقی قرار است بیفتد و خوشبختانه اتفاقی نیفتاد و دیگر در قسمت هفتم و هشتم آقای مکارم شیرازی نامه تائیدیه را نوشت و آقای لاریجانی بیان کرد که آن نامه در ابتدای سریال آورده شود و مسائل هم حل شد ولی من دیدم که این یک بار حل شد و بعدها باید چه کنم؟!

کارگردان آثار دینی- تاریخی با اشاره به اینکه خود علاقه ای جهت نمایش صورت معصومان ندارد، عنوان کرد: به خاطر اینکه هر کسی اعتقاداتی دارد نمی توان این کار را کرد. همان وقت فکر کردم کدام بازیگر را باید جای امام رضا(ع) بگذارم؟! چون این امام جهت هر کدام از ما یک تصویر قشنگ دارد و این زیباترین صورت هنگامی به شکل عینی دربیاید، حتما می شکند. در نتیجه من صلاح نمی دانم که معصوم را نشان دهم و از طرفی همان وقت به شک افتادم که گفتن شرح حال زندگی ائمه جهت مردمی که ارادت بسیاری دارند اصلا مورد نیاز است؟!

مهدی فخیم‌زاده با اشاره به این که تصویر در عین بهره‌مندی از ابزارهایی قدرتمند، توانایی ارائه همه چیز را ندارد، گفت: مدیوم تصویر این قدرت را ندارد که بتواند به تمامی موجب انتقال مفاهیم دینی شود.

انتهای پیام/

جهت نمایش صورت معصوم چراغ خاموش جلو رفتیم ، «ولایت عشق» نمایشی‌تر از «تنهاترین سردار» شد

گفتگوی فخیم زاده و شهیدی فرد در «چهل چراغ»

واژه های کلیدی: آثار تاریخی | تصویری | برنامه | نمایش | سریال | زندگی | تصویر | تاریخ | تاریخی