اطلاعیه سایت
یکی از اشعاری که در ماه رمضان مورد توجه قرار می گیرد مناجات های شاعران با خداوند در قالب شعر هست.
به گزارشحوزه قرآن و عترتگروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛ رمضان، ماه روزه و ماه نهم از ماههای قمری بین شعبان و شوال هست، رمضان در لغت به معنای تابش گرما و شدت تابش خورشید هست. بعضی گویند رمضان به معنی سنگ گرم است که از سنگ گرم، پای روندگان میسوزد و شاید ماخوذ از «رمض» باشد که به معنی سوختن است چون ماه صیام گناهان را میسوزاند به این خاطر، بدین اسم موسوم شده است است لیکن ماه رمضان موجب سوختگی و وظیفه نفس هست. ولی صوم و روزه که در این ماه وظیفه شرعی مسلمانان است عبارت است از احتراز از خوردن و آشامیدن و مفطرات دیگر از طلوع صبح تا غروب.
از همان شروع که رودکی پدر شعر فارسی، بلند بنای کاخ ادب را برافراشت، مفردات روزه، رمضان، صوم و صیام در آیینه شعر فارسی بازتاب یافتند. این بازتاب در تمامی انواع شعر مدحی، اخلاقی، تعلیمی، غنایی و رثا دیده میشود. در شعر شاعران دوره اول، کاربردها سطحی است و از اعلام ماه رمضان یا عید رمضان و مبارک باد گفتن آن فراتر نمیرود. یکی از اشعاری که در ماه رمضان مورد توجه قرار می گیرد مناجات های شاعران با خداوند در قالب شعر هست. در اینجا چند نمونه را می آوریم:
ژولیده نیشابوری:
یا رب اسیرم و دل من در پناه توست
بی تابم و قرار دلم یک نگاه توست
عبارات مهم : ماه رمضان – بازتاب
چندان اسیر خواهش نفسم که غافلم
از دست رفته را طلب بارگاه توست
رو بَر مَتاب از من آلوده، ای کریم
گوید دلم که قهر خدا از گناه توست
گفتم ز بس که توبه شکستم، شنیده ا
در بسته ای و توبه شکن رو سیاه توست
گفتی بخوان مرا که شبِ استجابت است
درگاه دوست منتظر یا اله توست
گفتم به دل شکسته جوابی نمی رسد
گفتی جواب درگه ما سوز و آه توست
گفتم سزای جامعه ای پر گناه چیست؟
گفتی دعای هر شب و اشک پگاه توست
گفتم دعا و اشک و مناجاتمان کم است
گفتی رضای من به همین گاه گاه توست
ای روزی دعا و مناجات نزد تو
حالی بده که اهل گنه عذر خواه توست
با اشک خویش امر به معروف می کنیم
غم دیده ایم و اشک شب ما سپاه توست
جز درد دین بر این دل ما نیست مشکلی
بیمار علاقه روبروی پیشگاه توست
ما دوستان یوسف آل پیمبریم
چشم انتظاری دل خسته گواه توست
غلامرضا سازگار:
تو بینای منی من از تو کورم
تو نزدیک منی من از تو دورم
خطا دیدی عطا کردی هماره
که لطف و رحمتت کرده جسورم
دریغ از نورهای رفته از دست
امان از منزل تاریک گورم
تو گفتی توبه کن می بخشمت من
تو گفتی من کریمم من غفورم
تمام است و بودم رحمت توست
چو در بازار حشر افتد عبورم
مبادا جرم های بی شمارم
به سر ریزند همچون مار مورم
تو دستم را بگیر از لطف و رحمت
که سر گردان میان نار ونورم
ببخشی یا نبخشی شرمسارم
بخوانی یا نخوانی در حضورم
تویی دارو تویی درمان دردم
تویی جنت تویی حور و قصورم
گرفتم پای تا سر چشم گرمدم
تو میدانی که بی نور تو کورم
منم میثم که با غم های عالم
تویی خوش حالی تویی وجد وسرورم
ولی الله فتحی :
ذکر یارب یاربَت َ لرزان کند ای جان مرا
رَبّنایت درغروبت می کند مستان مرا
ربّنا ای ربّنا باشی توسَروَر بر دنیا
ذکر آن یا رَبّنا هر دم کند لرزان مرا
وه چه می چسبد مرا هنگام ذکرت درغروب
نیز هنگام سحر دل را دهد سامان مرا
وقت افطارت چه میگردد دلی عاشق به تست
روح من پر می کشد وه از چنین امکان مرا
فذکرونی گفته ای تا یاد آن جانان کنم
می کنم یادت هر آنی چون تویی رحمان مرا
می شود ایمان من با یاد آن سَروَر چه بیش
یاد آن پروردگارم می کند شادان مرا
روح و جانم می رود در راه آن تهذیب نَفس
پاک پاکم کن خدایا هم بکن احسان مرا
ذکر و فکرم می رود گاهی به رؤیاهای دور
لحظه ای فکرم شود دوراز تو،کن درمان مرا
می کنم طاعت تو را تا نور ایمانم دهی
شورِ عزّت دست ِ قدرت هم دهی بُرهان مرا
یادرحمان میکندروشن چهدل را وقت عشق
این چنین یادی کند روشن به دل ایمان مرا
خوش به حالت «فاتحا» تا ذکر او داری به دل
ذکر سَروَر می کند هر لحظه ای خندان مرا
محمد فردوسی:
من کیم؟ عبد گنه کار الهی العفو
من کیم؟ بنده ی سربار الهی العفو
منم آن کس که نمک خورد و نمکدان بشکست
نه که یک مرتبه، بسیار الهی العفو
با گناهی که ز من سر زده، بین من و تو …
… چیده شد این همه دیوار الهی العفو
من زمین خورده ام و آمده ام توبه کنم …
… با چنین وضع اسفبار الهی العفو
بزنی یا نزنی مال تواَم جان علی
پس بیا رحم کن این بار الهی العفو
چیزی از سوختن من که نصیبت نشود
پس نجاتم بده از نار الهی العفو
مهربانی کن و این بار مرا نیز ببخش
ذوالکرم! حضرت غفّار! الهی العفو
زیر چتر کرمت آمده ام ربّ کریم
با علی ـ حیدر کرّار ـ الهی العفو
ای خدای علی و فاطمه! ای رحمت محض!
می زنم در همه جا جار الهی العفو
ذکر من بعد سلامی به حسین بن علی
می شود لحظه ی افطار: الهی العفو
محمد جواد شیرازی:
دلیل دارد اگر سر به زیر و غمگینم
نمانده باطنی اصلا به ظاهر دینم
نگاه کردم و دیدم تمام شد عمرم
هنوز جاهلم و بنده ی شیاطینم
گناه کردم و از رو نرفتم و حالا
مرا زمین زده این کوله بار سنگینم
قساوت دل آلوده ام باعث شده است است
امام عصر خودم را اگر نمی بینم
همیشه بر در این منزل محترم بودم
منی که مستحق ناسزا و نفرینم
خودم اگر چه خودم را دگر نمی بخشم
ولی به رحمت پروردگار خوش بینم
درست نیست بیایم به خانه، می دانم
اجازه است کمی پشت منزل بنشینم؟
اگرچه شیعه نبودم تمام عمرم را
خوشم به لطف علی در صف محبینم
شنیده ام که علی همدم فقیران بود
در آرزوی علی سال هاست مسکینم
خدا کند که بیاید کنار من باشد
خدا کند که بیاید وقت تلقینم
مرا به مرهم و طب و طبیب حاجت نیست
که اشک روضه ی عباس است تسکینم
شکسته ای کمرم را بلند شو برویم
سکینه را چه کنم من شهید خونینم؟
هزار شکر که ام البنین نمی بیند
چقدر غنچه ی تیر از تن تو می چینم
مهدی رحیمی زمستان :
گفتیم چه شبها همگی بار خدایا
بسیار ز تو گفتیم بسیار خدایا
بیست و دوشب از ماه گذشته ست و هنوزم
در آتش دوری تو باید که بسوزم
درجا زده ام پیش تو عوض کردن نکردم
در وادی عرفان خدا گیر نکردم
چون مرغ ضعیفی که پر و بال ندارد
این بنده هنوزم به دعا حال ندارد
خوبان همه جمعند سر سفره ات انگار
من را ز خودت رانده ای اشکال ندارد
همسایهء ما هستی و مال دگرانی
“با ما به از این باش که با خلق جهانی”
عمر است هدر گشته و چون باد گذشته ست
کار تو ز همراهی استاد گذشته ست
باید که چنین نسخه بپیچی به دوایت
از عرش، خداوند بیاید به هوایت
می میرم از این غصه که در نالهء مردم
یک شب نرسد دست صدایم به صدایت
توفیق گدایی بده یک مرتبه وقتی
شاهان دو عالم همه هستند گدایت
از اول امشب نگرانم که مبادا
در فطر نگردد تن این بنده فدایت
ماه #رمضان است و صف علاقه شلوغ است
تو راستی و هرچه به غیر از تو دروغ است
بیچاره کسی که به تو پیوند نخورده
یک ماه به دست تو خودش را نسپرده
حسن کردی:
فقیر و بی کس و کارم اغثنی یا الله
به جز امید چه دارم؟ اغثنی یا الله
هزار توبه شکستم دوباره برگشتم
سیاه گشته عذارم اغثنی یا الله
به دست خالی این بینوا ترحم کن
ببین که خسته و زارم اغثنی یا الله
به جز امید به جز اشک شرم این شبها
چه است دار و ندارم؟ اغثنی یا الله
اسیر نفس بد ایمانم و نمیگویم
به نفس خویش سوارم اغثنی یا الله
زمانه دست به دست هوای نفسم داد
کند چه راحت شکارم اغثنی یا الله
برای روز مبادا جهت رستاخیز
به جز حسین ندارم اغثنی یا الله
رضا قربانی:
جای خلوت کردن و بیتوته جلوت میکنم
پنبه ای در گوشم و یک ریز صحبت میکنم
من خودم وضعم خراب است و گنه کارم ولی
این و آن را دائما دارم نصیحت میکنم
جای شاکر بودن و تسلیم امر تو شدن
تا بلایی میرسد فورا شکایت میکنم
تازه فهمیدم به چه دلیل سوزی ندارد ناله ام
چونکه تهمت میزنم یا اینکه غیبت میکنم
من خودم را میشناسم، رو نده گاهی بزن
اینقدر بخشش نکن دارم بدعادت میکنم
سیئاتم را بدل کردی به خوبی ها، ولی
جای عبد تو شدن به تو خیانت میکنم
کربلا رفتن جهت من شده است یک آرزو
اربعینی قسمتم کن التماست میکنم
قبه اش با مجلس اش فرقی ندارد باطنا
بین روضه کربلایش را زیارت میکنم
دوستان من همه گریه کن و سینه زن اند
من فقط با نوکران تو رفاقت میکنم
لحظه ی افطار تا آب گوارا میخورم
قاتلانش را هزاران دفعه لعنت میکنم
از عطش لبهای او مثل دو تکه چوب شد
تا زمین افتاد دور خیمه ها آشوب شد
محمد حسن بیات لو
به روسیاهی ام اقرار میکنم العفو
برای خوب شدن کار میکنم العفو
مرا تو میخری و پاک می کنی اما
منم که آینه را تار میکنم العفو
رسیده ام که خودم را نشان تو بدهم
به هر بهانه ای تکرار میکنم العفو
خودت اجازه ی شب زنده داری ام دادی
که با اجازه ات اصرار میکنم العفو
خودت بگیر دو دست مرا که من خود را
بدون تو همه جا خار میکنم العفو
از اینکه عفو تو شد شاملم ولی من با
گناه کردنم انکار میکنم العفو
زمان تشنگی یاد “حسین” می افتم
به یاد کودکش افطار میکنم – العفو
همان که گفت وقت قدم زدن “بابا”
ز درد تکیه به دیوار میکنم – العفو
ببین به پای مناجات گریه میریزم
به یاد عمه ی سادات گریه میریزم
انتهای پیام/
واژه های کلیدی: ماه رمضان | بازتاب | خداوند | ماه رمضان | مناجات | شعر | محمد فردوسی |
اشتراک گذاری مطلب