اطلاعیه سایت
از بیماری تب مالت چه می دانید؟
«تب مالت»؛این عنوان جدید‌ترین پرونده حوزه سلامت کشور است. اگر چه کارشناسان هشدارهای‌شان را به آرامی مطرح می‌کنند تا موجب نگرانی مردم نشود اما انگار زنگ خطر‌ها در این مورد به صدا درآمده است.نایب‌رئیس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس از شیوع تب مالت در كشور خبر می‌دهد و معتقد است كه سازمان دامپزشكی و وزارت جهادكشاورزی در این زمینه كوتاهی كرده‌اند و هیچ كوتاهی پذیرفتنی نیست اما رئیس سازمان دامپزشكی، می‌گوید كه با امكانات كم، خوب عمل كرده‌ایم و هیچ كوتاهی در میان نیست.
حالا پرونده تب مالت باز شده و البته مثل بسیاری از مشكلات دیگر در حوزه سلامت،باز هم معضل اصلی نبودن متولی واحد است. نایب‌رئیس كمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی می‌گوید:«سازمان دامپزشكی در زمینه كنترل و مبارزه با تب مالت كوتاهی كرده است و باید جوابگو باشد. چرا باید وقتی یك بیماری قابل پیشگیری است و می‌توان با واكسیناسیون، جلوی شیوع آن را گرفت، بیماری در كمین مردم باشد؟ هیچ قصوری در این زمینه پذیرفتنی نیست. غذای مصرفی مردم باید بهداشتی باشد.»
دكتر عبدالرحمان رستمیان با اعلام اینكه براساس اطلاعاتی كه به من داده شده است تب مالت در كشور شیوع یافته و وزارت جهاد باید در این زمینه پاسخگو باشد، می‌گوید:«به همین دلیل از وزیر جهادكشاورزی دعوت كرده‌ایم به كمیسیون بهداشت مجلس بیایند و پاسخگو باشند. باید گزارشی در مورد نحوه واكسیناسیون دام‌ها به كمیسیون بهداشت ارائه كنند.علاوه براین، درزمینه واردات بی‌رویه گوشت و استفاده
از سموم كشاورزی در میوه‌ها هم از ایشان سؤال خواهیم كرد ودرصورت قانع نشدن نمایندگان آن را به صحن خواهیم كشاند.نظارت بر مواد غذایی جزو اولویت‌های امسال كمیسیون بهداشت مجلس به شمار می‌رود و باید وظایفی كه در برنامه پنجم توسعه برای وزارتخانه‌های جهادكشاورزی و بهداشت و درمان دیده شده مورد توجه واقع شود.» حالا كه شما این گزارش را می‌خوانید احتمالا رئیس سازمان نظام پزشكی در جلسه‌ای با اعضای كمیسیون بهداشت شركت كرده تا توضیح بدهد ماجرای شیوع دوباره تب مالت در ایران چیست.
واكسیناسیونی كه نیست
دكتر علی اكبر سیاری، معاون وزیر بهداشت ریشه شیوع تب‌مالت را چنین توضیح می‌هد:«به‌دلیل آنكه راه انتقال تب مالت از طریق دام به انسان است حتما باید دام‌ها واكسینه شوند و این در حالی است كه واكسیناسیون انجام نمی‌شود. تا زمانی كه واكسیناسیون انجام نشود، مشكل به قوت خود باقی است و جای نگرانی هم وجود دارد و مسئولیت تب مالت در كشور بر عهده دامپزشكی است.» اما رئیس سازمان دامپزشكی كشور با بیان اینكه نخستین قدم برای كنترل تب مالت در كشور، پوشش واكسیناسیون دام‌های واجد شرایط است، می‌گوید:بالغ بر ۳۰میلیون واكسیناسیون، برای مبارزه با تب مالت انجام شده كه این میزان، حدود ۷تا ۱۰درصد از برنامه پیش‌بینی شده بیشتر است.
دكتر مهدی خلج با اشاره به اینكه در زمینه پیشگیری از تب مالت، با وجود كمبود امكانات كار خودمان را انجام داده‌ایم اما برای كنترل بهینه با موانعی مواجه هستیم، می‌گوید:« پیشگیری از تب مالت و كنترل آن، منابع مالی و نیروی انسانی و امكانات می‌خواهد.برای توسعه پوشش واكسیناسیون دام‌ها در سال جدید هم قرار شده اگر در واكسیناسیون دام مشكل داشتیم حدود ۲ میلیون واكسن از خارج وارد كنیم.» دكتر خلج، آمار شیوع تب مالت در دام‌ها‌یی كه تحت پوشش سازمان دامپزشكی است را ۸در هزار اعلام می‌كند و می‌گوید:
«با توجه به اینكه این میزان شیوع در بین ۹۵۰هزار راس دام گزارش شده، این میزان شیوع بالا نیست. ابتدای سال گذشته نامه‌ای به وزیر بهداشت نوشتیم و از ایشان تقاضا كردیم كه بخشی از اعتبارات حوزه سلامت را به سازمان دامپزشكی بدهند تا ما بتوانیم در پیشگیری از آن استفاده كنیم كه تا الان هنوز اتفاق مثبتی انجام نشده است. در گذشته‌های دور، هرگاه برای كنترل تب مالت، نیاز به امكانات داشتیم وزارت بهداشت كمك‌های خوبی می‌كرد.
حتی تعدادی از ماشین‌های شبكه‌های بهداشتی را در اختیار دامپزشكی قرار می‌داد اما هم‌اكنون این همكاری‌ها وجود ندارد كه البته به‌دلیل آن است كه وزارت بهداشت هم با كمبود امكانات مواجه است.» رئیس سازمان دامپزشكی واكسیناسیون، شناسایی دام‌های آلوده و حذف كشتار آنها را مسیرهای مبارزه با تب مالت معرفی می‌كند و توضیح می‌دهد:«در كنار اینها آموزش عمومی برای همه مردم و به‌ویژه روستائیان و دامداران ضروری است و وزارت بهداشت در این زمینه باید به‌طور جدی اقدام كند
ما هم برای جلوگیری از عرضه شیر فله و فرآورده‌های دامی غیرپاستوریزه و فله به تمام استانداری‌ها در سراسر كشور بخشنامه كرده‌ایم. سال گذشته بالغ بر ۲ میلیون و ۲۵۰هزار بازدید از مراكز كشتار داشتیم و هزار تن فرآورده‌های خوراكی آلوده را از مصرف انسانی حذف كردیم.» دكتر خلج معتقد است كه باید برای كنترل و مبارزه با تب مالت همكاری بین بخشی بین وزارت بهداشت و سازمان دامپزشكی بیشتر شود.
تبی كه همیشه هست
اما شیوع تب مالت در كشور چقدر است؟ دكتر محمود نبوی، معاون مركز مدیریت بیماری‌های واگیر‌دار وزارت بهداشت می‌گوید:« به‌دلیل آنكه بیماری تب مالت یك بیماری بومی در كشور است همیشه هست و ریشه كنی آن امكان‌پذیر نیست. حداكثر شیوع تب مالت در ایران، در سال ۱۳۶۰گزارش شد كه ۹۰هزار مورد به تب مالت مبتلا شدند.
در حدود سال‌های ۸۸و ۸۹میزان ابتلا كاهش یافت و به حدود ۱۲هزار مورد در سال رسید.در چند سال اخیر به‌دلیل تحریم‌ها، بین ۱۲تا ۱۶هزار مورد ابتلا به تب مالت گزارش شد و در سال ۹۳، شیوع تب مالت به میزان ۱۸هزار مبتلا در سال رسید كه چون نسبت به سال‌های قبل دوباره افزایش داشته، نگرانی ایجاد كرده است.»
همزمان رئیس اداره بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت نیز از افزایش ۵۰درصدی موارد ابتلا به تب‌مالت از سال ۸۹تا سال ۹۲خبر می‌دهد و می‌گوید: براساس برآوردها، امسال این آمار از مرز ۲۰هزار مورد هم گذشت. به گزارش ایرنا، دكتر محمدرضا شیرزادی با تأكید بر اینكه موارد ابتلا به تب‌مالت در كشور افزایش قابل توجهی داشته است، توضیح می‌دهد:
علت اصلی این افزایش این است كه نتوانسته‌ایم بیماری را در دام‌ها كنترل كنیم و از سوی دیگر نیز اقبال مردم به مصرف فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه مانند شیر فله‌ای بیشتر شده است. فرآورده‌های لبنی فله‌ای تحت نظارت‌های بهداشتی قرار ندارد بنابر این احتمال آلودگی آن نیز زیاد است. مردم باید بپذیرند كه از مصرف فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه به‌طور جدی خودداری كنند. به گفته وی ۷۰درصد موارد
ابتلا به تب مالت در روستاها و به‌دلیل تماس مستقیم با دام و ۲۵درصد موارد ابتلا نیز در مناطق شهری و به‌طور عمده به‌دلیل مصرف فرآورده‌های لبنی غیرپاستوریزه اتفاق می‌افتد. اینكه شهرنشین‌ها لبنیات فله مصرف كنند یا خیر در اختیار خودشان است اما در روستاها و دامداری‌ها نمی‌شود مانع تماس انسان و دام شد.باید منتظر ماند و دید كمیسیون بهداشت مجلس كه برای حل این مشكل پیشقدم شده، چه تصمیمی خواهد گرفت؟
تب مالت چه نشانه‌هایی دارد؟
تب مالت نوعی باكتری عفونی است كه از حیوان به انسان و بیشتر از طریق شیر، پنیر و سایر لبنیات غیرپاستوریزه منتقل می‌شود. علائم تب مالت می‌تواند شامل تب، درد مفاصل و خستگی باشد. علائم و نشانه‌های تب مالت مشابه آنفلوآنزاست و شامل تب، لرز، تعریق، ضعف، خستگی، درد كمر، مفاصل و عضلات و سردرد می‌شود. این علائم پس از چند هفته تا چند‌ماه از بین رفته و مجدداً برمی‌گردد. در برخی افراد، تب مالت می‌تواند مزمن باشد و علائم آن تا چند سال حتی پس از درمان پایدار باقی بماند.
عامل بیماری:
نوعی باکتری به‌نام «بروسلا» می‌باشد. این میکروب‌دارای چند نوع است. نوعی از باکتری‌که عمدتا در گوسفند و بز دیده می‌شود،مهمترین عامل بیماری در انسان است.
میزبان و شرایط زیست‌محیطی:
تب مالت بیشتر بیماری مردان بالغ‌به خصوص کشاورزان، دامداران‌چوپانان، قصابان، سلاخان، دامپزشکان‌می‌باشد. کارمندان آزمایشگاه‌ها نیز درمعرض خطر ویژه قرار دارند اما درکشور ما چون زنان و کودکان نیزدوشادوش مردان به امور دامداری‌مشغولند در معرض خطر قرار دارند،به همین دلیل ۵۵ درصد مبتلایان رامردان و بقیه را زنان و کودکان تشکیل‌می‌دهند. در شرایطی که مراکز پرورش‌دام استانداردهای بهداشتی را نداشته‌باشد تب مالت شایعتر است.
تراکم درمراتع بارندگی، نبود نور خورشید واقدامهای غیربهداشتی در فرآیند فراهم‌کردن شیر و گوشت همگی زمینه‌انتشار بروسلوز را مساعد می‌کنند.محیط اطراف گاوی که می‌تواند از خودمیکروب دفع کند به شدت آلوده کننده‌است.عامل بیماری در شرایط محیطی‌مناسب از نظر رطوبت، در ادرار ومدفوع حیوانات هفته‌ها
و گاه ماههازنده می‌ماند. این باسیل در پنیر تازه وغیر پاستوریزه حاصل از شیرخام تاهشت هفته زنده می‌ماند و با منجمدکردن از بین نمی‌رود. این ارگانیسم تاچهل روز در خاک خشک آلوده به‌ادرار، مدفوع و ترشحات واژن ومحصولات زایمان حیوان مبتلا، زنده‌می‌ماند و در خاک مرطوب خیلی‌بیشتر مقاومت دارد.
بروسلا در ادرار ۶ روز در گرد وخاک ۶ هفته و در آب و خاک تا ۱۰هفته و در کره تا ۴ ماه باقی می‌ماند ودر مدفوع حیوانات در هوای آزاد ۱۰۰روز و در دمای ۸ درجه سانتی گرادبیش از یکسال باقی می‌ماند، این‌باکتری در ماست به علت وجوداسیدلاکتیک قادر به زندگی نیست ودر دمای ۶۰ درجه به مدت ۱۰ دقیقه‌نابود می‌شود.