به گزارش حوزه ادبیات گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛ مهدی امین فروغی پژوهشگر در چهاردهمین برنامه از سلسله نشست‌های پژوهشی هنر و ادبیات دینی که با عنوان «نگاهی به قصیده کوثریه سیدرضا هندی» بعدازظهر سه‌شنبه ۱۰ بهمن‌ماه در حوزه هنری برگزار شد، اظهار کرد: بسیاری از آثار آیینی، همچون میراث فرهنگی و ادبی کشورمان بوده و این آثار قله‌نشین‌های ادبیات هستند.

وی ادامه داد: در حوزه ادبیات عرب آیینی، بعضی آثار مهجور مانده‌اند و بد نیست که این‌ها به جوانان و شاعران آیینی شناسانده شود. یکی از این آثار که در جامعه شیعه بسیار مهم بوده، کوثریه رضا هندی هست. چنان‌که پدران فرزاندانشان را تشویق می‌کرده‌اند که کوثریه را حفظ کنند. قصیده بُرده بوصیری نیز از این دست آثار هست. مجالسی برگزار می‌شد که قصیده بوصیری خوانده شود و مردم جهت استماع این قصیده با وضو به مجالس بُرده‌خوانی می‌رفتند. امروزه متاسفانه سنت بُرده‌خوانی دیگر از جامعه رنگ باخته است.

امین‌فروغی در توصیف زندگی سیدرضا هندی اظهار کرد: سیدرضا هندی در هشت سالگی همراه پدر و برادرش جهت شرکت در درس میرزای شیرازی رهسپار سامرا شد. سید محمد فرزند خود را در سامرا جهت فراگیری قرآن به مکتب فرستاد. روزها ملّای مکتب در صحن عسکریین علیهم‌السلام می‌نشست و شاگردان در محضر وی زانوی تلمذ می‌زدند. سید رضا می‌گوید «فراگیری قرآن برایم بسیار سخت بود و از ادای صحیح عبارات عاجز بودم و پیوسته مورد استهزای کودکان قرار می‌گرفتم. روزی بعد از اینکه تلفظ غلط من باعث خنده‌ی شدید کودکان و در پی آن استهزای آنان شد، دل‌شکسته برخاستم و دوان‌دوان با پای برهنه و خاک‌آلود، گریه‌کنان وارد رواق حرم مطهر شدم. خود را به ضریح رساندم و با دو دست شبکه‌های ضریح امام دهم علیه‌السلام را گرفته و خود را به ضریح مطهر چسبانیدم و بلند‌بلند شروع کردم به گریستن. در همین اثنا، ناگهان در دستان خود شمعی دیدم فروزان که در پرتو نور آن، خواندن کتیبه‌های ضریح، علی‌رغم پیچیدگی‌ها، برایم بسیار ساده بود! شگفت‌زده به جمع کودکان و ملای مکتب بازگشتم و همه با تعجب و حیرت دیدند که در خواندن قرآن هیچ مشکلی ندارم و به‌آسانی و روانی، آیات قرآن را می‌خوانم. از آن بعد از عهده‌ قرائت آیات مسئله قرآن و تلفظ صحیح عبارات به‌راحتی برمی‌آمدم. کم‌کم خبر این ماجرا دهان‌به‌دهان نقل شد تا اینکه روزی در محضر میرزای شیرازی، این کرامت را بازگو کردند. میرزا که از این قضیه به شگفت آمده بود، این حدیث نبوی را متذکر شد که «العلم نور یقذفه الله فی قلب من یشاء» و مرا مورد لطف و مرحمت خویش قرار داد.»

بسیاری از آثار آیینی، میراث ادبی کشورمان هستند / فروغی

این پژوهشگر آیینی همچنین گفت: جایگاه ادبی سید رضا هندی به گونه‌ای است که او را یکی از مهم‌ترین پایه‌گذاران نهضت ادب عربی در اوایل قرن بیستم می‌دانند. در قالب‌های متفاوت شعری، آثار بسیاری از او در دست هست. ماده‌تاریخ‌هایی از او در دست است که به‌راستی به کرامت می‌ماند. از او نامه‌ای در دست است که به شیخ رضا اصفهانی نوشته و این نامه را هم به نظم و هم به نثر می‌توان خواند. شعرهای سیدرضا هندی، هنوز چاپ نشده ورد زبان‌ها می‌شد و شعرهای ایشان در کوی و برزن به وسیله مردم زمزمه می‌شد.

وی اظهار داشت: نقل است که یکی از شیعیان در خواب به زیارت حضرت ولی‌عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف نایل آمد و از آن حضرت پرسید «بر پیکر جدّ غریب شما حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام چه کسی نماز گزارد؟» حضرت فرمودند «از پسرم سید رضا هندی بپرس!» سراسیمه از خواب بیدار شده، سحرگاه به در منزل سید رضا هندی می‌رود و ماجرای خواب خود را جهت او بازگو می‌کند. سید به سجده افتاده و سپس دست او را گرفته به اندرونی می‌برد و این بیت را که روز گذشته به بیت پیشین آن رسیده بود و هنوز جهت کسی نخوانده بود را می‌خواند: صلّت علی جسم الحسین سیوفهم فغدا لساجده الظّبی محرابا (چکامه کوثریه، ۱۳۷۰: ۱۸).

امین‌فروغی خاطرنشان کرد: از میان همه‌ آثار بر جای مانده از سیدرضا هندی، «کوثریه» در مدح ساقی کوثر، امیرالمؤمنین حیدر علیه‌السلام از جایگاهی خاص برخوردار شد و در زمره‌ چند اثر برگزیده‌ ادبیات شیعی قرار گرفت. روزی در خانه‌ شیخ عبد علی آل حاج منصور پاشا (احتمالاً از شیوخ قبایل عرب) که پیوسته محل آمد و شد دانشمندان و شاعران و ادیبان بوده است و در آنجا گرد هم می‌آمدند، سخن از جایگاه رفیع «اُزری» و اثر تابناک او به میان آمد و یکی از حاضران گفت «افسوس که در وقت ما کسی مانند شیخ کاظم اُزری وجود ندارد تا اثری درخشان چون شعر او پدید آورد.» سید رضا هندی که در آن جمع حاضر بود، این کلام را شنید و برخاسته به منزل رفت. هنوز آفتاب روز بعد طلوع نکرده بود که «کوثریه» متولد شد و با تابش خیره‌کننده‌اش دنیا را روشن کرد. سه روز بعد سیّد در جمع حاضران این چکامه‌ ارجمند را خواند و حیرت همگان را برانگیخت و خیلی سریع ابیات آن بر سر زبان‌ها افتاد و روزبه‌روز تقاضای استنساخ از آن زیاد شد تا اینکه به درخواست سید احمد، فرزند ارشد شاعر در یکی از روزنامه‌های نجف به چاپ رسید و به علت استقبال بی‌سابقه، چندین نوبت به چاپ رسید.

انتهای پیام/

يك پژوهشگر گفت: بسیاری از آثار آیینی، همچون میراث فرهنگی و ادبی کشورمان بوده و این آثار قله‌نشین‌های ادبیات هستند.

واژه های کلیدی: کودکان | خواندن | ادبیات | کتاب | میراث فرهنگی |