اطلاعیه سایت
شرح و تفسير حکمت ۲۴۷ نهج البلاغه با عنوان سخاوت، بهترين وسيله ارتباط را در اینجا بخوانید.
به گزارش خبرنگارحوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛نهج البلاغه با مرور قرنها نه تنها تازگی و جذابیت خویش را حفظ کرده که فزونتر ساخته است و این اعجاز نیست مگر به باعث شاخصه هایی که در شکل و محتوا هست. این امتیاز را جز در مورد قرآن نمی توان یافت که در کلام امام علی (ع) راجع به قرآن آمده است: « ظاهره انیق و باطنه عمیق، لاتفنی عجائبه و لاتنقضی غرائبه » قرآن کتابی است که ظاهری قشنگ و باطنی عمیق دارد، نه شگفتی های آن آخر میپذیرد و نه رازها آن منقضی میشود. در سخن مشابهی نیز آمده است : « لاتحصی عجائبه و لاتبلی غرائبه» نه شگفتی های آن را میتوان شمرد و نه رازها آن دستخوش کهنگی میشود و از بین میرود .
سخنان امام علی (ع) در فاصله قرن اول تا سوم در کتب تاریخ و حدیث به صورت پراکنده وجود داشت. سید رضی در آخرهای قرن سوم به گردآوری نهج البلاغه پرداخت و اکنون بالغ بر هزار سال از عمر این کتاب شریف میگذرد. هر چند پیش از وی نیز افراد دیگری در گردآوری سخنان امام علی (ع) تلاشهایی به عمل آوردند، ولی کار سید رضی به خاطر شاخصه هایی که داشت درخشید و ماندگار شد، چون سید رضی دست به گزینش زده بود.
شرح و تفسير حکمت۲۴۷ نهج البلاغه
شرح و تفسير حکمت۲۴۷ نهج البلاغه
امام علی علیه السلام فرمودند :الْكَرَمُ أَعْطَفُ مِنَ آلرَّحِمِ. رابطه سخاوت از خويشاوندى بيشتر است.
امام علیه السلام در اين كلام حكيمانه به يكى از آثار مهم كرم و سخاوت اشاره مىكند و مىفرمايد: «رابطه سخاوت از خويشاوندى بيشتر است»؛ (الْكَرَمُ أَعْطَفُ مِنَ آلرَّحِمِ). «اعطف» به معناى مايلتر و بامحبت تر است و از ماده «عطف» (بر وزن وقت) گرفته شده است هست. در بعضى از منابع لغت، «كرم» را بخشش توأم با سهولت و بدون سختگيرى گفتهاند، ازاينرو «كريم» كسى است كه به راحتى به افراد نيازمند بخشش مىكند. توجه به اين نكته نيز مورد نیاز است كه در منابع لغت براى واژه «كرم» دو معنا ذكر شده است است: نخست جود و بخشش و دوم شخصيت و شرافت و ممكن است كه هر دو به يك معنا بازگشت كنند، زيرا يكى از نشانههاى شخصيت و شرافت انسان، جود و بخشش هست؛ ولى در هر حال معناى اين كلمه در گفتار حكيمانه بالا همان جود و بخشش است.
شرح و تفسير حکمت ۲۴۷ نهج البلاغه با عنوان سخاوت، بهترين وسيله ارتباط را در اینجا بخوانید.
دانشمندان و شارحان نهجالبلاغه براى اين كلام دو تفسير كردهاند: نخست اينكه تأثيرى كه كرم دارد بيش از تأثير خويشاوندى هست، زيرا كرم جزء طبيعت شخص كريم هست، ازاينرو بدون هيچگونه تكلفى آن را اعمال مىكند؛ ولى خويشاوندى گاه در حدى نيست كه انسان را وادار به سخاوت و بخشش كند، بلكه ممكن است در بعضى از اوقات براثر وحشت از سرزنش مردم يا ساير خويشاوندان باشد كه به چه دلیل فلان كس به برادر نيازمندش توجهى ندارد، بنابراين در بعضى از موارد، كرم خويشاوندان توأم با تكلف است در حالى كه كرم كريمان چنين نيست. تفسير ديگر اينكه كرم و سخاوت باعث عطف توجه مردم به شخص كريم مىشود و چه بسا او را حتى بيش از برادر يا پدر و مادر خود دوست مىدارند وبه تعبير ديگر آن رابطه عاطفى كه از كرم سرچشمه مىگيرد گاه قوىتر از روابط عاطفىاى است كه از خويشاوندى ناشى مىشود. ممكن است هر دو معنا در كلام امام ۷ جمع باشد، هرچند معناى اوّل مناسبتر به نظر مىرسد. در هر صورت پيام اين كلام حكيمانه اين است كه كريمان را در كار خود تشويق مىكند؛ از يك سو آنها را برتر از خويشاوندان مىشمارد و از سويى ديگر رابطه عاطفى آنها را با مردم بيش از رابطه خويشاوندان با يكديگر توصيف مىنمايد و اينها همه از آثار كرم هست. راجع به اهميت كرم و مقام كريمان روايات زيادى از معصومان : نقل شده است هست. راجع به اهميت كرم همين بس كه يكى از صفات بارز خدا كريم بودن است و پيغمبر اكرم ۹ كرم خويش را از همه برتر مىشمرد و مىفرمود: «أنَا أكْرَمُ الاْوَّلينَ وَالاْخِرينَ وَلا فَخْرَ؛ من كريمترين اولين و آخرين هستم و افتخار هم نمىكنم (زيرا آن را وظيفه خود مىدانم)». در حديثى از پيغمبر اكرم صلی الله علیه وآله مىخوانيم كه فرمود: «إِنَّ السَّخَاءَ شَجَرَةٌ مِنْ أَشْجَارِ الْجَنَّةِ لَهَا أَغْصَانٌ مُتَدَلِّيَةٌ فِي الدُّنْيَا فَمَنْ كَانَ سَخِيّاً تَعَلَّقَ بِغُصْنٍ مِنْ أَغْصَانِهَا فَسَاقَهُ ذَلِکَ الْغُصْنُ إِلَى الْجَنَّة؛ سخاوت، درختى از درختان بهشت است كه شاخههاى آن در دنيا آويزان شده، هركس سخاوتمند باشد به يكى از اين شاخهها مىچسبد و او را به بهشت مىرساند».
در بعضى از احاديث ميان سخاوت و كرامت تفاوت ذكر شده است و كريم بالاتر از سخى شمرده شده است است همانگونه كه از پيغمبر اكرم ۹ در حديثى مىخوانيم : «الرِّجَالُ أَرْبَعَةٌ سَخِيٌّ وَكَرِيمٌ وَبَخِيلٌ وَلَئِيمٌ فَالسَّخِيُّ الَّذِي يَأْكُلُ وَيُعْطِي وَالْكَرِيمُ الَّذِي لاَ يَأْكُلُ وَيُعْطِي وَالْبَخِيلُ الَّذِي يَأْكُلُ وَلاَ يُعْطِي وَاللَّئِيمُ الَّذِي لاَ يَأْكُلُ وَلاَ يُعْطِي؛ انسانها چهار گونهاند: سخاوتمند و كريم و بخيل و لئيم. سخاوتمند كسى است كه هم خودش مىخورد و هم به ديگران مىبخشد و كريم كسى است كه خودش نمىخورد (و ايثار مىكند) و به ديگران عطا مىنمايد و بخيل كسى است كه خودش مىخورد ولی چيزى به ديگرى نمىدهد و لئيم آنكس است كه نه خود مىخورد و نه به ديگرى مىبخشد». در حديث ديگرى از اميرمؤمنان علیه السلام مىخوانيم كه فرمود: «الْكَريمُ مَنْ بَدَأَ بِإِحْسانِهِ؛ كريم كسى است كه بىآنكه از او طلب كنند احسان مىكند». در تعبير ديگرى از همان حضرت علیه السلام آمده است: «الْكريمُ مَنْ سَبَقَ نَوالُهُ سُؤالَه؛ كريم كسى است كه بخشش او بر سؤال و تقاضا پيشى مىگيرد».
شرح و تفسير حکمت۲۴۷ نهج البلاغه
انتهای پیام/
سخاوت درکلام حضرت علی(ع)
واژه های کلیدی: نهج البلاغه | شرح | تفسیر | نهج البلاغه |