به گزارش حوزه رادیو تلویزیون گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛ محمدعلی نجفی، مدیر اسبق سینمایی و کارگردان سینما و تلویزیون کشورمان شب گذشته میهمان برنامه «چهل چراغ» بود.

نجفی که نقش مهمی در شکل‌گیری سینمای بعد از انقلاب داشته هست، واقعه عاشورا را بسیار عظیم تر از نگاه صورت های معروف دانست و گفت: در اصفهان واعظی داشتیم که روزهایی که قرار بود برنامه داشته باشد، از کل منطقه جمعیت می‌آمد. کار آن واعظ این بود که تخیل مردم را به حرکت درمی آورد و مخاطب در تخیلش فضای واقعه را می ساخت. حالا اگر بخواهیم همان را در سینما بسازیم، به نظرم بسیار ضعیف درخواهد آمد. به عنوان نمونه حافظ در شعر خود تخیلی را به کار می گیرد و می گوید: «دوش دیدم که ملائک در میخانه زدند …» در واقعیت که نمی توان این را نشان داد. در شاهنامه هم ساخت این تخیل وجود دارد و به تعداد مخاطب می توان تصویر در این گونه شعرهای را یافت.

میهمان برنامه «چهل چراغ» به نقش مهم و تاثیرگذار تعزیه در انتقال مفاهیم عاشورایی پرداخت و گفت: خودم در خمینی شهر اصفهان تعزیه‌ای را شاهد بودم که در صحنه قتلگاه، شمر نسخه خود را اجرا کرد و رفت تا سر امام حسین را قطع کند. هنگامی بازیگر امام حسین(ع) در خیمه گاه بود شروع به خواندن نوحه ای کرد. شمر با شنیدن آن نوحه زانو زد و شمشیرش را زمین گذاشت و گفت: «اجرت با اباعبدالله». شمر در آن تعزیه سینه می زد و مردم هم سینه می زدند. هنگامی تمام شد و شمر داشت به قتلگاه می رفت، خانمی فرزند مریضش را آورد و به شمر داد تا به قتلگاه ببرد. این حس مربوط به دنیا تخیل هست. خدا بیامرزد شهید مطهری را که می گفت عاشورا تنها موجی است که هر چه دامنه اش وسیع تر می شود، قدرتمندتر می شود.

جهان عاشورا هیچ وقت تمام نمی‌شود

کارگردان سریال «سربداران» در بخشی دیگر از برنامه گفت: سینما تا مرحله‌ای که بتواند تخیل انسان را فعال کند، می تواند کاری کند. به نظر من دنیا عاشورا، دنیای درونی آدم ها را فعال می کند و هرکسی به میزان شناختی که دارد، می تواند خود را پیدا کند. من هرگز به خودم اجازه ندادم که در سینما به این مباحث نزدیک شوم. مگر این که از عنوان حسی بگیرم. مثل فضاهایی که از عاشورا در ساخت «سربداران» استفاده کردم.

محمدعلی نجفی ادامه داد: عاشورا واقعه ای است که بُعد درونی اش زیاد از بُعد بیرونی هست؛ یعنی یک نفر تصمیم می گیرد که یک تنه بایستد حتی اگر کودک شیرخواره اش را به میدان ببرد. این نگاهی فراواقعی است و اگر این حس را بتوانیم وارد سینما کنیم، خوب هست. به عنوان نمونه در نقاشی استاد فرشچیان به قشنگی این کار را کرد. اگر صورت های معروف تشیع مانند محتشم کاشانی و شهریار از واقعه عاشورا ایده بگیرند، می توانند موفق باشند.

نجفی در پاسخ به اینکه به چه دلیل نمی توان به شکل عینی به بازسازی واقعه عاشورا پرداخت، گفت: در تاریخ سینما فیلم خوبی با نام «اسپارتاکوس» ساخته شد که راجع به شخصیتی است که در برابر ظلم ایستاد، ولی آن فیلم بعد از نمایش دیگر تمام شد. ولی دنیا عاشورا هیچ وقت تمام نمی شود. هنرمند دینی تنها می تواند حس واقعه را در خود بیابد و براساس آن فضای جدیدی را ایجاد کند. در عاشورا در مدت زمانی مشخص اتفاقی افتاد و نمایش این مدت و راجع به آدم هایی متفاوت در سینما مسئله است.

میهمان برنامه تلویزیونی «چهل چراغ» با اشاره به دامنه حسی ارادتمندان مسلمان و غیر مسلمان به امام حسین(ع) گفت: تشیع این حس را تبدیل به یک دنیا کرد. باید از آن ایده گرفت و آن را تبدیل به دنیا سینمایی کرد و نباید به شکلی باشد که باور مردم خدشه دار شود.

محمدعلی نجفی گفت: دنیا عاشورا تمام نمی‌شود؛‌ هنرمند دینی تنها حس واقعه را در خود می‌یابد و براساس آن فضای جدیدی می‌سازد.

نجفی به ذکر بخشی از اتفاق رخ داده در سریال «سربداران» پرداخت و گفت: جایی که مردم در مسجد نیشابور جمع می شوند و قاضی شارح جهت بیعت کارگردانی مجلس را به عهده دارد، شیخ بالای منبر می رود و تنها یک جمله می گوید که مگر یزید مسلمان نبود؟! و پایین می آید و همین یک جمله تاثیرش را می گذارد. باید حس اتفاق را باور کرد و آن را تبدیل به تصویر ساخت.

در بخش دیگر از برنامه، محمدعلی نجفی با ذکر مثالی تفاوت نظر های متفاوت هنری را مشخص کرد و گفت: خالق مسجد شیخ لطف الله اصفهان اثری به وجود می آورد که آدم دیگر شناخت های قبلی اش را حذف می کند و همه عنصرهای را چنان یکدست و متفاوت می سازد که بیننده با دنیا جدیدی مواجه می شود. مسجد شیخ لطف الله معماری بسیار خاصی دارد و انگار به گونه ای ساخته شده است که حضور هر شخص در آن دنیا عبادت هست. این جهانی است که من از آن صحبت می کنم. جهت همین چه خارجی و چه ایرانی که به آن فضا می رود، مکث می کند؛ به چه دلیل که اگر از تعلقات دنیا قطع شوی به عبادت رسیده ای.

وی ادامه داد: معمار مسجد شیخ لطف الله پای کارش نوشته که کار استاد حسین بنای اصفهانی؛ حقیر فقیر محتاج رحمت الهی. ولی در همان دوره میکل آنژ مجسمه موسی را می سازد که به اندازه شیخ لطف الله حیرت آور است ولی می گوید به چه دلیل حرف نمی زنی موسی؟! یعنی خودش را با خدا قیاس می کند و تفاوت موسای خود و موسای خدا را در این می بیند که تنها مجسمه اش حرف نمی زند! او در برابر خدا قدرت نمایی می کند در حالی که معمار مسجد شیخ لطف الله امیدوار است که هنرش مورد توجه خدا واقع شود و این رویکرد را از عاشورا گرفته است.

انتهای پیام/

جهان عاشورا هیچ وقت تمام نمی‌شود

واژه های کلیدی: واقعه عاشورا | سینمایی | سینمای | برنامه | اصفهان | سینما | تصویر | تبدیل | میهمان | عاشورا | برنامه