به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛ قرآن سرتاسر اعجاز در زندگی مادی و معنوی هست. اگر ما آن را با معرفت تلاوت کنیم، حتما اثرات آن را خواهیم دید. جهت آگاهی‌ و فهم بهتر و بيشتر آيات قرآن كريم هر شب تفسير آياتی از اين معجره الهی را جهت شما آماده می‌كنيم.

سوره آل عمران سومین سوره قرآن کریم است که ۲۰۰ آیه دارد، عمران نام سه نفر از اشخاص مشهور بوده است: نام پدر حضرت موسی (ع)، پدر حضرت مریم (ع) و پدر حضرت علی (ع )که زیاد به ابوطالب مشهور بوده هست. ولی در این سوره زیاد منظور از آل عمران، پدر حضرت مریم و همسرش و حضرت مریم (ع) و حضرت عیسی (ع) هست. این کلمه دو بار در این سوره به کار رفته است.

سوره آل عمران یادآور طبقات و رده هایی از انسان ها است که خداوند متعال آنها را از میان جامعه بشری گزینش و گزینش کرده هست، و اینان عبارتند از: آدم، نوح ، آل ابراهیم و آل عمران. در این سوره مطالب زیادی از جمله: ماجرای جنگ احد، مطالب فراوانی راجع به جهاد، مباهله، دعوت یهود به اسلام، امر به صبر و پایداری، بیان فضیلت شهدا و چند دعای قشنگ آمده است.

تفسیر آیات ۷-۹ سوره آل عمران

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ

هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ مُحْکَماتٌ هُنَّ أُمُّ الْکِتابِ وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ فَأَمَّا الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَهِ وَ ابْتِغاءَ تَأْوِیلِهِ وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنّا بِهِ کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا وَ ما یَذَّکَّرُ إِلاّ أُولُوا الْأَلْبابِ
او کسی است که این کتاب را بر تو نازل کرد.بخشی از آن،آیات محکم(روشن و صریح)است که اصل و اساس این کتاب را تشکیل می دهد.(و هرگونه ابهامی در آیات دیگر،با مراجعه به این محکمات روشن می شود)و بخشی از آن،آیات متشابه است(که احتمالات مختلفی در معنای آیه می رود،ولی با توجه به آیات محکم،تفسیر آنها روشن می شود.)امّا کسانی که در دلهایشان انحراف است،به جهت ایجاد فتنه(و گمراه کردن مردم)و نیز به جهت تفسیر آیه به دلخواه خود،به سراغ آیات متشابه می روند،در حالی که تفسیر این آیات را جز خداوند و راسخان در علم نمی دانند.آنان که می گویند:ما به آن ایمان آورده ایم همه ی آیات از طرف پروردگار ماست(خواه محکم باشد یا متشابه)و جز خردمندان پند نگیرند. «7»

عبارات مهم : روز قیامت – قیامت
نکته ها:
* در این آیه،چند سؤال مطرح است:
سؤال:قرآن در یکجا همه ی آیات خود را محکم دانسته و فرموده: «کِتابٌ أُحْکِمَتْ آیاتُهُ»و در جای دیگر همه را متشابه دانسته و فرموده: «کِتاباً مُتَشابِهاً»و در این آیه بعضی را محکم وبعضی را متشابه معرّفی نموده است؟
پاسخ:آنجا که قرآن فرمود:تمام آیاتِ قرآن محکم است،یعنی سخن سست و بی اساس در هیچ آیه ای نیست و آنجا که فرمود:همه ی آیات متشابه هستند،یعنی سیستم و موزیک آیات قرآن،هماهنگ،یکنواخت و شبیه بهم است.
اما با این حال،از نظر فهم مردم همه ی آیات یکسان نیستند،بعضی صریح و روشن و همه کس فهم،ولی بعضی دارای معانی بلند وپیچیده اند که همین امر موجب شبهه و اشتباه آنان می گردد.
سؤال:چرا در قرآن آیات متشابه به کار رفته است؟
پاسخ:اوّلاً:وجود آیه های متشابه زمینه ی فکر و تدّبر در آیات قرآن است.
ثانیاً:موجب رجوع مردم به رهبران آسمانی می شود.آری،اگر همه ی درس ساده باشد،شاگرد نیازی به استاد احساس نمی کند.
ثالثاً:متشابهات وسیله ی آزمایش مردم است.گروهی کژاندیش،از لابلای آنها به سراغ اهداف شوم خود می روند و گروهی اندیشمند،به فرموده امام رضا علیه السلام با مراجعه به محکمات،معنای صحیح آیات را کشف می نمایند.«من ردّ متشابه القرآن الی محکمه هدی الی صراط مستقیم»
سؤال:نمونه ای از آیات متشابه را در قرآن بیان کنید؟
پاسخ:در قرآن می خوانیم: «إِلی رَبِّها ناظِرَهٌ» در قیامت،چشم ها به پروردگارشان می نگرند.
چون عقل سلیم،جسم بودن را جهت خداوند محال می داند و در آیات دیگر قرآن نیز می خوانیم: «لا تُدْرِکُهُ الْأَبْصارُ»چشمها او را درک نمی کنند،لذا می فهمیم که مراد از نگاه به پروردگار،نگاه به لطف و پاداش او در قیامت است.
همچنین مراد از«دست خدا»در آیه ی «یَدُ اللّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ»قدرت اوست،چنانکه در فارسی نیز می گوییم:فلانی در فلان شهر یا اداره دست دارد،یعنی قدرت دارد.وگرنه خداوند که جسم نیست تا دست و پا داشته باشد.قرآن نیز می فرماید: «لَیْسَ کَمِثْلِهِ شَیْءٌ»او همانندی ندارد.
این گونه آیات،سبب انحراف راحت اندیشانی شده است که به آیات دیگر توجّه ندارند و از مفسّران واقعی یعنی اهل بیت پیامبر علیهم السلام جدا افتاده اند و شاید به جهت همین خطرات باشد که قرآن، خود به ما سفارش نموده است هنگام قرائت قرآن از شرّ شیطان به خداوند پناه ببرید.«فاذا قرأت القرآن فاستعذ باللّه من الشیطان الرجیم»
سؤال:تأویل قرآن به چه معناست؟
پاسخ:شاید مراد از تأویل،اهداف و معارف و رازها پشت پرده ای باشد که بعد روشن می شود.
نظیر تعبیر خوابی که حضرت یوسف دید و بعد روشن شد و یا اسراری که در شکستن کشتی به وسیله خضر و موسی بود که بعد روشن شد.
* در روایات می خوانیم:آیات ناسخ،از محکمات وآیات از‌بین‌ رفته از متشابهات قرآن است و ائمه معصومین علیهم السلام مصداق بارز راسخون در علم هستند
* حضرت علی علیه السلام در نهج البلاغه از راسخان در علم ستایش می کند.آنان که به عجز علمی خود نسبت به علومی که مخصوص خداست اعتراف دارند و از تعمق در چیزی که ضرورتی ندارد دست باز می دارند.
پیام ها:
۱-هرکس همه ی آیات را نمی فهمد. «وَ أُخَرُ مُتَشابِهاتٌ»
2-قلب های منحرف،منشأ فساد و فتنه هست. «فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَهِ»
3-فتنه،تنها آشوب نظامی و فیزیکی نیست،تفسیر به رأی و تحریفِ فرهنگ و معانی آیات نیز فتنه هست. «ابْتِغاءَ الْفِتْنَهِ»
4-گاهی حقّ و حقیقت نیز دستاویز باطل می شود. «ابْتِغاءَ الْفِتْنَهِ»
5-هدف نهایی و مقصد اعلای آیات الهی را تنها خدا و راسخان در علم می دانند. «وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ»
6-نام راسخان در علم در کنار نام مقدس خداوند آمده و مقامشان بعد از مقام الهی هست. «وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ»
7-علم،درجاتی دارد که بالاترین آن آشنا شدن به تأویل و رسیدن به هدف نهایی هست. «وَ ما یَعْلَمُ تَأْوِیلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ»
8-عالمان واقعی بی تکبّرند. «وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ یَقُولُونَ آمَنّا بِهِ»
9-گرایش به باطل،مانع از رسیدن به درجات بالای علم هست. «الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ» در برابر «فِی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ» قرار داده شده است است.
۱۰-هر چه را نمی فهمیم انکار نکنیم. «کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا»
11-نزول آیات محکم و متشابه،در مسیر تربیت هست. «کُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا»

رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهّابُ
(راسخان در علم می گویند:)پروردگارا! بعد از آن که ما را هدایت کردی، دلهای مارا به باطل مایل مگردان و از سوی خود مارا رحمتی ببخش.به راستی که تو خود بسیار بخشنده ای.«8»
پیام ها:
۱-به علم و دانش خود مغرور نشویم و از خداوند هدایت بخواهیم. «رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا…»
2-نشانه ی علم واقعی و رسوخ در علم،توجّه به خدا و استمداد از اوست. «وَ الرّاسِخُونَ فِی الْعِلْمِ… رَبَّنا لا تُزِغْ قُلُوبَنا»
3-محور هدایت و گمراهی،قلب و افکار انسانی هست. «لا تُزِغْ قُلُوبَنا»
4-در خط قرار گرفتن خیلی مهم نیست،از خط خارج نشدن بسیار اهمیّت دارد.
«بَعْدَ إِذْ هَدَیْتَنا…»
5-هدیه و هبه ی حقیقی،مخصوص اوست. «إِنَّکَ أَنْتَ الْوَهّابُ»

خواندن معنا و تفسير آيات قرآن كريم، به فهم درست آن و عملی كردن دستورات الهی در زندگی‌مان كمک می‌كند.

رَبَّنا إِنَّکَ جامِعُ النّاسِ لِیَوْمٍ لا رَیْبَ فِیهِ إِنَّ اللّهَ لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ
(راسخان علم در ادامه دعا گویند:)پروردگارا! همانا تو مردم را جهت روزی که در آن شکی نیست گرد آوری.همانا خداوند وعده ی خود را تخلّف نمی کند.«9»
نکته ها:
* کسی که به قیامت ایمان دارد؛ «لِیَوْمٍ لا رَیْبَ فِیهِ» دلواپس سرانجام و آینده خود می شود و از خداوند استمداد می کند.
* منشأ خُلف وعده،غفلت،عجز،ترس،جهل و یا پشیمانی است که هیچ کدام از اینها در ذات مقدّس الهی راه ندارد. «لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ»
پیام ها:
۱-راسخان در علم،به آینده و قیامت چشم دوخته اند. «إِنَّکَ جامِعُ النّاسِ لِیَوْمٍ…»
2-توجّه به حالات معنوی در دنیا؛ «لا تُزِغْ قُلُوبَنا» وپاسخگویی به اعمال در آخرت، نشانه ی دانشمندان واقعی هست. «لِیَوْمٍ لا رَیْبَ فِیهِ»
3-روز قیامت، هم روز جمع است که مردم یکجا جهت حسابرسی جمع می شوند؛ «جامِعُ النّاسِ» و هم روز فصل است که بعد از محاکمه،هر یک جداگانه به جایگاه خود می روند. «إِنَّ یَوْمَ الْفَصْلِ کانَ مِیقاتاً»
4-راسخان در علم به قیامت یقین دارند، «لا رَیْبَ فِیهِ» چون به وفای خداوند یقین دارند. «لا یُخْلِفُ الْمِیعادَ»

انتهای پیام/

تفسیر آیات ۷-۹ سوره آل عمران تفسیر نور

واژه های کلیدی: روز قیامت | قیامت | عمران | خداوند | سوره آل عمران | تفسیر | آیات قرآن | قرآن کریم