به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛قرآن سرتاسر اعجاز در زندگی مادی و معنوی هست. اگر ما آن را با معرفت تلاوت کنیم، حتما اثرات آن را خواهیم دید. جهت آگاهی‌ و فهم بهتر و بيشتر آيات قرآن كريم هر شب تفسير آياتی از اين معجره الهی را جهت شما آماده می‌كنيم. در این گزارش تفسیرآیات۲۷۸-۲۸۰سوره بقره را می‌خوانید:

یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِیَ مِنَ الْرِّبَو اْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ
ای کسانی که ایمان آورده اید! تقوای الهی پیشه کنید و آنچه را از (مطالبات) ربا باقی مانده هست، رها کنید، اگر ایمان دارید. (۲۷۸)

تفسیرآیات۲۷۸-۲۸۰سوره بقره

در آیات قبل به مفاسد ربا اشاره شد که ربا فرد وجامعه را از تعادل خارج و آشفته می کند؛ (یتخبّطه الشیطان) وروشن شد که ربا در حقیقت کم شدن هست، نه زیاد شدن؛ (یمحق الربا) اکنون نهی از ربا را صریحاً بیان می کند. (ذروا مابقی من الربا)

عبارات مهم : اقتصاد اسلامی – اقتصادی
در تفاسیرِ مجمع البیان، المیزان و مراغی نقل شده است است که هنگامی آیه تحریم ربا نازل شد، بعضی از صحابه همانند خالدبن ولید، عباس وعثمان، از مردم مقداری طلب از بابت ربا داشتند، آنها در مورد طلبکاری خود، از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم کسب وظیفه کردند و آیه فوق نازل شد. پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بعد از نزول این آیه فرمود: عباس، عموی من نیز حقّ مطالبه ربا ندارد و قبل از همه، باید خویشان من دست از ربا بردارند. همچنان که در طی خطبه ای فرمود: «وکلّ ربا فی الجاهلیة عنوان تحت قدمیّ هاتین و اوّل ربا اَضع ربا العباس» تمام رباهای مقرّر در دوره جاهلیّت را زیر پای می اندازم و از همه پیشتر رباهایی که جهت عباس است.تفسیر فی ظلال القرآن.*

پیام ها:
۱- رباخواری، از عادات وقت جاهلیّت بود که مسلمانان صدر اسلام نیز به آن آلوده بودند. (یا ایها الذین آمنوا… ذروا)
۲- تقوا، مرحله ای بالاتر از ایمان هست. (یا ایها الذین آمنوا اتّقوا اللّه)
۳- رباخوار، مالک بهره نمی شود واسلام سود رَبَوی را به رسمیّت نمی شناسد. (ذروا مابقی من الربا)
۴- لازمه ی ایمان وتقوا، صرف نظر کردن از مال حرام هست. (ان کنتم مؤمنین)

فَإِنْ لَمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِنْ تُبْتُمْ فَلَکُمْ رُءُوسُ أَمْوَ لِکُمْ لَا تَظْلِمُونَ وَلَا تُظْلَمُونَ
پس اگر چنین نکردید، (بدانید که) اعلان جنگ با خدا و رسولش داده اید و اگر توبه کنید، (اصل) سرمایه های شما از آنِ خودتان هست. (ودر این صورت) نه ستم می کنید و نه بر شما ستم می شود. (۲۷۹)

خواندن معنا و تفسير آيات قرآن كريم، به فهم درست آن و عملی كردن دستورات الهی در زندگی‌مان كمک می‌كند.

در اسلام، نه اجازه ربا وبهره کشی واستثمار داده شده است و نه اموال مردم یک جانبه مصادره می گردد. در بعضی نظام ها، مالکیّت ملغی وتمام اموال را از صاحبانشان می گیرند و در بعضی دیگر، استثمار و بهره کشی و ربا، به هر شکلی آزاد است.

پیام ها:
۱- رباخوار، محارب با خداست. او باید بداند که در این جنگ، در یک طرف او واقع شده است است و در طرف دیگر، خداوند جبّار. (فأذنوا بحرب من اللّه)
۲- رباخواری، گناه کبیره هست. چون اعلام جنگ با خداوند هست. (بحرب من اللّه)
۳- رباخوار، گمان نکند با مردم محروم طرف هست، بلکه خداوند به حمایت از محرومان برخاسته و از حقّ آنان دفاع می کند. (بحرب من اللّه)
۴- چون رباخوار محارب با خداست، از وظایف حکومت اسلامی مبارزه با رباخوارای هست. (فأذنوا بحرب من اللّه)
۵ – جهت محاربین با خدا نیز راه توبه باز هست. (بحرب من اللّه… وان تبتم)
۶- رباخوار، تنها مالک اصل مال هست، نه بهره آن. (فلکم رؤس اموالکم)
۷- جهت نجات محرومان، اصل مالکیّت مردم را نادیده نگیرید ومالکیّت شخصی در اقتصاد اسلامی پذیرفته شده است هست. (فلکم رؤس اموالکم)
۸ – سلطه پذیری و سلطه گری هر دو محکوم هست، نه ظلم ببینید و نه ظلم روا دارید. (لاتَظلِمون ولا تُظلمون)
۹- انتقام ممنوع هست. به رباخوار توبه کننده نیز نباید ظلم شود. (فلکم رؤس اموالکم لا تَظلمون ولا تُظلمون)
۱۰- به توبه کنندگان، نباید بخاطر خلاف کاری های پیشین ظلمی شود. سرزنش کسانی که قبلاً خلاف کار بوده اند ممنوع هست. (فان تبتم… لاتَظلمون ولاتُظلمون)
۱۱- استقرار عدالت اقتصادی، از وظایف حکومت اسلامی هست. (لاتَظلِمون ولا تُظلمون)

وَإِنْ کَانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنظِرَةٌ إِلَی مَیْسَرَةٍ وَأَنْ تَصَّدَّقُواْ خَیْرٌ لَکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ
واگر (بدهکار) تنگ دست بود، او را تا هنگام توانایی مهلت دهید و (در صورتی که واقعاً توان پرداخت ندارد،) اگر ببخشید جهت شما بهتر هست، اگر (نتایج آنرا) بدانید. (۲۸۰)

نکته ها:
هر چند در این آیه سفارش شده است که به بدهکار مهلت داده شود، ولی نباید بدهکار از این عنوان سوء استفاده کند. لذا اگر بدون عذر در پرداخت بدهی خود تأخیر کند، گناهکار هست. در حدیث آمده است: جهت کسانی که بدون عذر، بدهی خود را نمی پردازند، گناهِ دزد نوشته می شود. همچنان که جهت مهلت دهندگان، پاداشی چون پاداش شهیدان ثبت می شود. به هر روزی که به بدهکار مهلت داده شود، پاداش صدقه ی همان مبلغ، جهت طلبکار ثبت می شود.تفسیر برهان.*

گذشت از بدهکار نادار، جهت شما بهتر هست، زیرا:
الف: شاید فردا جهت خود شما نیز این صحنه پیش آید.
ب: مال فراموش می شود، ولی بخشیدن به نادار هرگز فراموش نمی شود.
ج: کسب رضایت دل محروم و رضای خالق، از کسب درآمد بمراتب بهتر است.
در احکام فقهی آمده است: زندانی کردن بدهکار معذور، ممنوع است و در مواردی که شخص بدهکار واقعاً مالی نداشته باشد که بدهی خود راپرداخت کند، وظیفه ی حکومت اسلامی است که بدهی او را بپردازد.

پیام ها:
۱- اسلام، حامی مستضعفان هست. (و ان کان ذوعسرة)
۲- نه تنها ربا نگیرید، بلکه در گرفتن رأس المال و اصل سرمایه نیز مدارا کنید. (فنظرة الی میسرة)
۳- اصل در وقت بندی جهت بازپرداخت، توان بدهکار هست. (فنظرة الی میسرة)
۴- اجبار بدهکاری که توانایی پرداخت دارد، مانعی ندارد. (ان کان ذو عسرة فنظرة)
۵ – بخشیدن بدهکار فقیر، صدقه هست. (وان تصدقوا خیر لکم)
۶- نظام حقوقی و اقتصادی اسلام، با نظام اخلاقی آن پیوند دارد. گرچه بازپس گیری وام حقّ هست، ولی مهلت دادن وبخشیدنِ بدهکار باید مراعات شود. (فنظرة… تصدقوا)
۷- محدودیّت انسان وثروت دوستی او نمی گذارد که انسان به حقیقت ارزشها و کمالات پی ببرد. (ان کنتم تعلمون)

تفسیرآیات۲۷۸-۲۸۰سوره بقره

انتهای پیام/

واژه های کلیدی: اقتصاد اسلامی | اقتصادی | ممنوع | اسلام | خداوند | اسلامی | تفسیر | سوره بقره