به گزارش خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛ قرآن سرتاسر اعجاز در زندگی مادی و معنوی هست. اگر ما آن را با معرفت تلاوت کنیم، حتما اثرات آن را خواهیم دید. جهت آگاهی‌ و فهم بهتر و بيشتر آيات قرآن كريم هر شب تفسير آياتی از اين معجره الهی را جهت شما آماده می‌كنيم. در این گزارش تفسیرآیات۲۱۳-۲۱۵سوره بقره را می‌خوانید:

کَانَ الْنَّاسُ أُمَّةً وَ حِدَةً فَبَعَثَ اللَّهُ الْنَّبِیِّینَ مُبَشِّرِینَ وَمُنْذِرِینَ وَأَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتَبَ بِالْحَقِّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ الْنَّاسِ فِیمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ وَمَا اخْتَلَفَ فِیهِ إِلّا الَّذِینَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ مَا جَآءَتْهُمُ الْبَیِّنَتُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ فَهَدَی اللَّهُ الَّذِینَ ءَامَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِیهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَاللَّهُ یَهْدِی مَنْ یَشَاءُ إِلی صِرَاطٍ مُسْتَقِیمٍ

مردم (در آغاز) امّتی یگانه و یکدست بودند (و در میان آنها تضاد و درگیری نبود. سپس در میان آنها اختلافات بوجود آمد،) بعد خداوند پیامبران را بشارت آور و بیم دهنده برانگیخت و با آنان کتاب آسمانی را به حقّ نازل نمود تا میان مردم در آنچه اختلاف داشتند حکم کند. و در آن (کتاب) اختلاف نکردند مگر کسانی که به آنان داده شده است بود، (آن هم) بعد از آنکه دلائل روشن برایشان آمد، (و به خاطر) حسادتی که میانشان بود. بعد خداوند آنهایی را که ایمان آورده بودند، به حقیقت آنچه مورد اختلاف بود، به خواست خود هدایت نمود. (امّا افراد بی‌ایمان، همچنان در گمراهی و اختلاف باقی ماندند.) و خداوند هرکس را بخواهد به راه راست هدایت می کند. (۲۱۳)

تقسیر آیات ۲۱۳-۲۱۵ سوره بقره

آنچه از این آیه استفاده می شود این است که مردم در ابتدا زندگی راحت و بسیطی داشتند، ولی کم کم در اثر کثرت افراد و ازدیاد سلیقه ها، اختلافات و درگیری ها پیش آمد. در بعضی از روایات، این وقت به دوران قبل از حضرت نوح علیه السلام تطبیق شده است که در آن زمان، مردم زندگی راحت و محدودی داشته و در بی خبری به سر می بردند.**تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۲۰۹٫*** سپس افراد بر سر بهره گیری از منابع طبیعی و اینکه هر کسی می خواست دیگری را به استخدام خود درآورده و از منافع او بهره ببرد، اختلاف کرده و جوامع و طبقات پیش آمد. لازمه ی زندگی اجتماعی، وجود قانون محکم و عادلانه ای است که بتواند اختلافات را حل نماید، خداوند پیامبران را جهت حل اختلافات و رفع درگیری‌ها، مبعوث نمود و کتاب های آسمانی را نازل نمود، ولی گروهی آگاهانه و از سر لجاجت، در برابر انذار و تبشیر پیامبران مقاومت کرده و خود بوجود آورنده اختلافات دیگری نیز شدند. امّا خداوند با لطف خویش افرادی که مستعد و پذیرای هدایت بودند، هدایت نمود و آنهایی که در اثر حسادت و یا ظلم مقابله می‌کردند، به حال خود رها کرد تا کیفر خود را ببینند.

انتقاد قرآن، از اختلاف لجوجانه‌ای است که انسان حاضر به پذیرش داوری انبیا و قانون خداوند نباشد وگرنه اختلافی که سرانجام تسلیم عدالت شود، اشکالی ندارد. همچون اختلاف دو کفّه ترازو که در حرکت های متضادّ خود، دنبال رسیدن به عدالت هستند. (فهدی اللّه… لما اختلفوا فیه)

قانون و تمدن های بشری، قادر بر حل اختلافات نیستند. لیکن هر گروه وفردی بدنبال خواست های خود هست. حل اختلافات باید از طریق قانون الهی و داوری انبیا صورت گیرد. قانونی که مصون از تحریف وخطاست و داوری که از هوا و هوس واغراض نفسانی معصوم هست. (فبعث اللَّه النبیّین… معهم الکتاب)

بهترین راه حل اختلاف، تقویت ایمان به معاد هست. انبیا جهت پیشگیری از اختلافات، از بشارت وبرای درمان آنها، از انذار استفاده می کنند. (مبشّرین ومنذرین… لیحکم بین النّاس)
۳- خطوط کلّی اهداف انبیا یکی هست. (النبیّین مبشرین و منذرین)

خواندن معنا و تفسير آيات قرآن كريم، به فهم درست آن و عملی كردن دستورات الهی در زندگی‌مان كمک می‌كند.

*داوری انبیا، در چارچوب قوانین آسمانی هست. (انزل معهم الکتاب لیحکم)

*یکی از وظایف انبیا، ایجاد وحدت وتفرقه زدایی هست. (لیحکم… فیما اختلفوا)

*قضاوت همه انبیا، یک گونه هست. فرمود: (لیحکم) ونفرمود: «لیحکموا»

*بدترین نوع اختلاف، اختلاف آگاهانه ای است که بخاطر حسادت وظلم بوجود می آید. (ما اختلف فیه… من بعد ما جائتهم البیّنات بغیاً بینهم)

*در بین مؤمنان هم اختلاف پیدا می شود، ولی در پرتو ولایت خداوند، رهبری می شوند. (فهدی اللّه… لما اختلفوا فیه)

*ایمان، زمینه برخورداری از هدایت خاصّ الهی هست. (فهدی اللَّه الذین آمنوا)

تقسیر آیات ۲۱۳-۲۱۵ سوره بقره

*گرچه هدایت همه افراد به خواست خداوند هست، ولی خواست خداوند بر اساس حکمت هست. (یهدی من یشاء)

*صراط مستقیم، آخر دهنده اختلافات هست. (اختلفوا… یهدی… صراط مستقیم)

أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَآءُ وَالْضَّرَّآءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّی یَقُولَ الْرَّسُولُ وَالَّذِینَ ءَامَنُواْ مَعَهُ مَتَی نَصْرُ اللَّهِ أَلَآ إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ

خواندن معنا و تفسير آيات قرآن كريم، به فهم درست آن و عملی كردن دستورات الهی در زندگی‌مان كمک می‌كند.

آیا گمان کردید داخل بهشت می شوید وحال آنکه هنوز مانند آنچه بر پپشینیان شما گذشت به شما نرسیده است؟! آنان گرفتار تنگدستی و ناخوشی شده است و چنان زیر و زبر شدند که پیامبر و افرادی که ایمان آورده و همراه او بودند، گفتند: یاری خدا چه وقت خواهد بود؟ آگاه باشید که یاری خداوند نزدیک هست. (۲۱۴)

«*بأساء» سختی هایی است که از خارج به انسان تحمیل می شود، مثل جنگ و سرقت. و«ضرّاء» سختی های درونی هست، مانند بیماری، زخم وجراحت.

*این آیه یادآور تحمل سختی از سوی مؤمنان گذشته و هشدار و تسلاّیی جهت مسلمانان هست. حوادث سخت، آزمایش الهی است و مشکلاتی همچون حوادث تلخِ مالی و جانی همه جهت ساخته شدن انسان هاست.

تقسیر آیات ۲۱۳-۲۱۵ سوره بقره

*هر بلایی را عطایی با وی است – هر کدورت را صفایی در پی است
زیر هر رنجی، گنجی معتبر – خار دیدی، چشم بگشا گل نگر

*در روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می خوانیم: بهشت با سختی ها پیچیده شده است است.**«انّ الجنّة حفّت بالمکاره و انّ النّار حفّت بالشهوات». تفسیر کاشف، ج ۱، ص ۹٫۳۱*** و در روایت دیگری آمده: جهت مؤمنان گرفتار در دنیا، چنان پاداشی است که دیگران می گویند: ای کاش این سختی ها با سختی بیشتری جهت ما بود.**تفسیر منهج الصادقین، ج ۱، ص ۵۵۲٫ ***آری، مشکلات، عامل رشد و قرب و راه ورود به بهشت است.

*نابرده رنج، گنج میسّر نمی شود – مزد آن گرفت جان برادر که کار کرد

*تأخیر استجابت دعا، مایه تردید نشود. خداوند بارها وعده داده است که (انّهم لهم المنصورون)**صافات، ۱۷۲٫** انبیا و بندگان ما حتماً یاری می شوند. و (کتب اللّه لاغلبنّ انا ورسلی)**مجادله، ۲۱٫** خداوند نوشته است که من و فرستادگانم پیروز هستیم. به هر حال خداوند وعده پیروزی داده و ممکن است به دلائلی این وعده ها به تأخیر بیافتد، لکن این تأخیر نباید باعث تردید شود.

*انتظار بهشت رفتن، تنها بخاطر ایمان داشتن و بدون سختی کشیدن، انتظار نادرستی هست. (ام حسبتم ان تدخلوا الجنّة…)

*در سنّت های الهی، هیچ تغییری نیست. همه ملّت ها و امتّ ها و افراد باید از کوران آزمایش بگذرند. (ولمّا یأتکم مثل الّذین خلَوا)

*توجّه به مسائل دیگران، عامل تسکین هست. از تاریخ، عبرت و الگو بگیریم. (مستهم البأساء والضرّاء)

*آماده باشیم، آزمایشات الهی به قدری سخت است که بعضی مواقع انبیا را نیز مضطرب می کند. (یقول الرسول والذین آمنوا معه متی نصر اللَّه)

*در سختی ها، انبیا از مردم جدا نبودند. (یقول الرسول و الذین آمنوا معه)

*یکی از شروط استجابتِ دعا، اضطرار و قطع امید از غیر خداست. (متی نصراللَّه… انّ نصر اللّه قریب)

*آرام بخشِ همه ی مشکلات، یاد نصرت خداوند هست. (الا انّ نصر اللّه قریب)

*مقاومت، زمینه دریافت نصرت الهی هست. (مسّتهم… انّ نصر اللّه قریب)

یَسْئَلُونَکَ مَاذَا یُنْفِقُونَ قُلْ مَا أَنْفَقْتُمْ مِّنْ خَیْرٍ فَلِلْوَالِدَیْنِ وَ الْأَقْرَبِینَ وَالْیَتَمَی وَالْمَسَکِینِ وَابْنِ الْسَّبِیلِ وَمَاتَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ

از تو می پرسند چه چیز انفاق کنند؟ بگو: هر مالی که (می خواهید) انفاق کنید، جهت پدر و مادر و نزدیکان و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان باشد. و (بدانید) هر کار خیری که انجام دهید، همانا خداوند به آن آگاه هست. (۲۱۵)

*در این آیه دو بار کلمه «خیر» بکار رفته است: یکی انفاق خیر؛ (انفقتم من خیر) و دیگری کار خیر؛ (تفعلوا من خیر) تا بگوید افراد بی پول نیز می‌توانند با عمل و کار خود، به خیر برسند.

در حدیث می‌خوانیم: «لاصدقة و ذو رحم محتاج»**بحار، ج ۷۷، ص ۵۹٫** در صورت نیازمندی بستگان، نوبت صدقه به دیگران نمی رسد.

*در انفاق، رعایت اهمّ و مهمّ، اطلاع کامل و موازین عاطفی مورد نظر است.
انفاق پنج گونه است:**تفسیر مواهب الرّحمن، ج ۳، ص ۲۶۴٫**

*انفاق واجب. مانند زکات، خمس، کفّارات، فدیه ونفقه زندگی که برعهده مرد است.

*انفاق مستحبّ. مانند کمک به مستمندان، یتیمان و هدیه به دوستان.

*انفاق حرام. مانند انفاق با مال غصبی یا در راه گناه.

*انفاق مکروه. مانند انفاق به دیگران با وجود مستحقّ در خویشاوندان.

*انفاق مباح. مانند انفاق به دیگران جهت توسعه زندگی. لیکن انفاق جهت رفع فقر، واجب یا مستحبّ است.

*نوع انفاق و مورد و راه آن را باید از مکتب وحی آموخت. (یسئلونک)

*امام سجاد علیه السلام در دعای مکارم الاخلاق از خداوند می خواهد که او را در انفاق کردن هدایت کند. «وأصب بی سبیل الهدایة للبرّ فیما انفق منه»

*سؤال مردم، زمینه نزول پاسخ از طرف خداوند هست. (یسئلونک… قل)

*انفاق، شامل کارهای کوچک و بزرگ می شود. (من خیر)

*مال و دارایی دنیا، در دست افراد با ایمان، مایه خیر هست. (من خیر)

*انفاق باید از چیزهای خوب و مرغوب باشد. (من خیر)

*انفاق، تنها در امور مالی نیست، هر نفع و بهره‌ای را در برمی‌گیرد. (من خیر)

*بهترین مورد انفاق، والدین و بستگان هستند. (فللوالدین و الاقربین…)

*انفاق به خویشان، مایه استحکام پیوندهای خانوادگی، و انفاق به دیگران، باعث جبران کمبودهای مالی و عاطفی نیازمندان و برطرف نمودن اختلاف طبقاتی هست. (فللوالدین والاقربین والیتامی والمساکین وابن السبیل)

*حکیم کسی است که در پاسخ، به چیزی اشاره کند که سؤال کننده از آن غافل هست. در آیه از جنس انفاق سؤال شد، خداوند مورد را معیّن نمود. (ماذا ینفقون… فللوالدین…)

*اسلام، به طبقه ی محروم توجّه خاصّی دارد. (وابن السبیل)

*عمل صالح، هرگز ضایع نمی شود. خواه آشکار صورت گیرد یا مخفیانه، کم باشد یا زیاد. (فانّ اللّه به علیم)

* ایمان به آگاهی خداوند از عمل ما، عالی ترین تشویق هست. (فانّ اللَّه به علیم)

انتهای پیام/

تفسیر آیات ۲۱۳-۲۱۵ سوره بقره از تفسیر نور جلد ۱

واژه های کلیدی: اختلافات | قانونی | قانون | زندگی | خداوند | اختلاف | سوره بقره | آیات الهی