١- ۵ را جايگزين ١+ ۵ مي كنيم

عبارات مهم : اتحادیه اروپا – دونالد ترامپ

۱۵اکتبر به تدریج از راه می رسد؛ روزی که بیم و تردیدهای اعضای توافق به خاص اتحادیه اروپا و سناتورهای دموکرات آمریکا را نسبت به تصمیم دونالد ترامپ مدیر جمهور ایالات متحده علیه برجام دوچندان کرده هست. به همین علت طی روزهای اخیر اعضای توافق وارد رایزنی و تعامل گسترده ای با نمایندگان کنگره و حتی مدیر کاخ سفید شدند جهت اینکه نظر کنگره و ترامپ را نسبت به تصمیمات احتمالی و نامعقول عوض کردن دهند.

۵ مي‌كنيم + ١- ۵ را جايگزين ١

زیرا همه چیز حکایت از آن دارد که دونالد ترامپ درصدد است خود مستقیما مسئولیت اعلام تایید پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام را به دوش نگیرد، بلکه مسئولیت آن را متوجه کنگره گرداند تا کنگره علاوه بر اعلام عدم پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام، فشارها و تحریم های بیشتری را علیه کشور عزیزمان ایران اعمال کند و سپس به بهانه عدم پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام از توافق خارج گردد، در حالی که خروج ایالات متحده از توافق به اعتقاد تحلیلگران اوضاع و شرایط نامناسبی را پیش روی سایر اعضای توافق قرار خواهد داد و همچنین بر اقتصاد دنیا تاثیر خواهد گذاشت و علاوه بر آن تبعات نامطلوبی جهت ایالات متحده در پی دارد.

بر این اساس با توجه به نزدیک شدن ۱۵ اکتبر برابر با ۲۳ مهر امسال یعنی روز اعلام پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام و سایر تصمیمات احتمالی آمریکا و به علت اهمیت موضوع، یوسف مولایی استاد دانشگاه و تحلیلگر حقوق بین الملل، با «آرمان» گفت وگو کرده که در ادامه می خوانید.

اتحادیه اروپا | دونالد ترامپ | آمریکایی | آمریکا | اقتصادی | سیاسی | روسیه | توافق | ایران | اروپا

۱۵ اکتبر زمانی است که آمریکا باید پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام را تایید کند، ولی به هر رو احتمال عدم تایید پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام از سوی آمریکا بسیار محتمل هست، در این صورت چه خواهد شد و این مساله در جامعه جهانی تا چه اندازه اعتبار دارد؟

اگر آمریکا بخواهد از مکانیزم یکجانبه اعمال تحریم ها علیه کشور عزیزمان ایران بهره ببرد و همزمان با اعمال تحریم های تازه علیه تهران، عدم پایبندی کشور عزیزمان ایران نسبت به برجام را اعلام کند، در این صورت اقدام آمریکا خروج یکجانبه از برجام و نقض تعهدات این کشور در جامعه بین المللی خواهد بود. لیکن اگر ایرادی نسبت به اجرای تعهدات کشور عزیزمان ایران در برجام وجود داشته باشد قبل از هر چیز آژانس بین المللی انرژی اتمی که به لحاظ ساز و کار بین المللی متولی نظارت و اظهار نظر بر رعایت مقررات بین المللی در فعالیت های هسته ای است باید در این مورد اظهار نظر کند. اگر خارج از این مسیر آمریکا بخواهد تصمیم بگیرد در واقع تصمیم واشنگتن یک تصمیم فردی خوهد بود و اعتبار این تصمیم هم در چارچوب سیاسی به طور فردی باقی خواهد ماند.

آیا خط و نشان های ترامپ بیانگر تصمیم جدی در رابطه با برجام است یا صرفا یک مانور سیاسی است؟ خروج آمریکا از برجام را تا چه حد می توان جدی گرفت؟

اعلام عدم پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام بدین مفهوم نیست که آمریکا از برجام خارج خواهد شد. لیکن هیچ یک از این دو به یکدیگر ارتباط ندارد. ممکن است جهت اعمال فشار زیاد بر کشور عزیزمان ایران به لحاظ سیاسی چنین اظهار نظراتی بیان شود ولی راجع به خروج آن به طور رسمی تصمیمی گرفته نشود. بنابراین خروج آمریکا از برجام امری قطعی نیست. لیکن لغو برجام ازسوی آمریکا جهت ایالات متحده هزینه هایی در بر دارد. در صورت لغو یکجانبه برجام این کشور در مسیر مناسبات خود با اروپا، چین و روسیه دچار مسائل جدی خواهد شد. آمریکا اعتبار خود را در مناسبات بین المللی از دست می دهد. بنابراین همان طورکه بارها اشاره شده، ایالات متحده با خروج از برجام منزوی خواهد شد.

۵ مي‌كنيم + ١- ۵ را جايگزين ١

از این رو، انزوای آمریکا به هیچ رو به نفع ایالات متحده نیست، به همین علت به نظر می ر سد کارشناسان و مشاوران دونالد ترامپ به او توصیه خواهند کرد که از برجام خارج نشود. البته ممکن است که حتی ترامپ یک بیانیه شدید اللحنی علیه برجام و کشور عزیزمان ایران صادر کند ولی از توافق خارج نگردد. ولی به طور کل کشور عزیزمان ایران باید از منظر منافع و مصالح ملی خود بررسی کند که با خروج آمریکا به صورت یکجانبه چه روشی را می تواند اتخاذ کند. البته روشی که در برابر عهدشکنی آمریکا بتواند تصویر العمل مناسبی نشان دهد. بنابراین مورد نیاز است کشور عزیزمان ایران پیشاپیش هر احتمالی را آینده نگری کند و نسبت به آن تصمیمات مورد نیاز و درست را اتخاذ نماید.

فارغ از آمریکا، طرف های توافق به خاص اتحادیه اروپا معتقد است که برجام قرارداد خوبی هست، با این وجود در صورت عدم تایید پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام باز هم ممکن است اعتبار حقوقی و اجرایی برجام زیر پرسش برود؟

برجام دارای دو بعد حقوقی و اجرایی هست. از منظر اجرایی، خروج آمریکا از برجام طرف های توافق را در اجرای برجام دچار مسئله می سازد. لیکن اعمال نظام تحریم های آمریکا بر ایران، فعالیت های منطقه ای و مساله حقوق بشر که قبلا بر زیر سرفصل پرونده هسته ای اعمال شده است بود بر سر جای خود باقی هست. با خروج آمریکا از برجام کشور عزیزمان ایران به نقطه قبل از امضای برجام بازمی گردد، ولی برجام اجرا خواهد شد.

اتحادیه اروپا | دونالد ترامپ | آمریکایی | آمریکا | اقتصادی | سیاسی | روسیه | توافق | ایران | اروپا

با این همه در برجام به خوبی اشاره نشده است که در صورت خروج یکی از اعضای توافق وظیفه سایر کشورها چه خواهد شد، بلکه تنها حالت سیاه و سفید در برجام آینده نگری شده است هست، یعنی یا همه در برجام خواهند ماند و یا هیچ یک از اعضای توافق نخواهند بود. بنابراین استحکام برجام منوط به این عنوان است که همه اعضای توافق باشند. ولی به هر رو آینده برجام بعد از خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام یکسان به توافق آتی کشور عزیزمان ایران و اتحادیه اروپا، روسیه و چین بستگی دارد.

آنچه در این میان جهت سایر اعضای توافق اهمیت دارد این است که تا چه اندازه برجام بدون آمریکا توانایی اجرا دارد و آیا منافع کشور عزیزمان ایران و همچنین سایر اعضای توافق در قبال اجرای تعهداتشان تامین خواهد شد؟ در این صورت برجام به قوت خود باقی خواهد ماند. این مساله نیاز به ارزیابی فنی، اقتصادی و سیاسی بیشتری دارد. به عبارتی دیگر، از منظر حقوقی با خروج آمریکا از برجام اعتبار توافق از بین نمی رود. ولی از منظر اجرایی شرایط سایراعضای توافق نسبت به وقت حضور آمریکا در برجام تفاوت خواهد کرد.

۵ مي‌كنيم + ١- ۵ را جايگزين ١

رد پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام از سوی آمریکا، جهت کشور عزیزمان ایران ترساندن محسوب می شود؟

صرفا رد کردن پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام کافی نیست. لیکن به لحاظ حقوقی اگر مسئولیتی به دوش کشور عزیزمان ایران از منظر عدم پایبندی گذاشته شود در مرحله نخست آژانس باید این مساله را تایید کند و سپس سایر اعضای ۱+۵ باید با آژانس همراهی کنند. بنابراین اعلام عدم پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام از سوی ترامپ یک موضع سیاسی از سوی مدیر جمهور آمریکا محسوب می شود. حتی ممکن است کنگره این مساله را نپذیرد. در این صورت بیانیه ترامپ جبنه شخصی خواهد داشت. بر فرض اگر ترامپ و کنگره آمریکا بیانیه ای هم صادر کنند صرفا موضع یک کشور محسوب می شود، ولی موضع جامعه جهانی، شرکت ملل و آژانس بین المللی انرژی اتمی به حساب نخواهد آمد.

برخی در کشور عزیزمان ایران به سهولت راجع به لغو برجام سخن می گویند. آیا به سادگی گذشتن از این امر به بدین مفهوم است که لغو برجام جهت کشور عزیزمان ایران پیامدی ندارد؟

ایران زمانی تن به امضای برجام داد که تحریم های بسیاری علیه پایتخت کشور عزیزمان ایران در شورای امنیت وجود داشت. در جامعه جهانی فعالیت های هسته ای کشور عزیزمان ایران به عنوان تهدیدکننده صلح بین المللی تلقی می شد و جهت کشور عزیزمان ایران راه ها و مناسبات مبادله اقتصادی با کشورهای دیگر به خاص اروپا و آمریکا بسیار محدود و حتی در مواردی به صفر رسیده بود.

بنابراین کشور عزیزمان ایران جهت اینکه خود را از فشارهای موجود بر مردم وتحریم های اقتصادی خارج کند و سپس بتواند زمینه مناسبی جهت مبادلات اقتصادی و تجاری با اروپا و کشورهای دیگر فراهم کند، وارد مذاکرات هسته ای با گروه ۱+۵ شد. بنابراین قبل ازتصویب برجام ارزیابی های اقتصادی، سیاسی و امنیتی صورت گرفته بود و کشور عزیزمان ایران نفع خود را در این دیده بود که با تصویب و اجرای برجام بعضی از این تنش ها و فشارها را کم کردن دهد. از این رو اگر کشور عزیزمان ایران بخواهد برجام را نقض کند، ممکن است دوباره آن تحریم ها البته این بار با شدت و فشار بیشتری بازگردد و علیه کشورمان به اجرا گذاشته شود، ولی اگر کشور عزیزمان ایران حتی به رغم خروج آمریکا مناسبات سیاسی و اقتصادی خود را با اروپا، روسیه و چین ادامه دهد بخشی از آن فشارهایی که آمریکا می خواهد بر کشور عزیزمان ایران تحمیل کند تا حدی با زیاد کردن تعامل و روابط اقتصادی و تجاری با اروپا در سایه برجام جبران می شود و فشارها بر کشور عزیزمان ایران کم کردن می یابد.

ساز و کاری که کشور عزیزمان ایران بعد از خروج احتمالی آمریکا می تواند اتخاذ کند، چیست؟

اقدامی که کشور عزیزمان ایران می تواند بعد از خروج احتمالی آمریکا از برجام انجام دهد فعالیت و همکاری هر چه زیاد خود با ۵ عضو توافق هست. کشور عزیزمان ایران باید سایر کشورها، حتی افکارعمومی و جامعه جهانی را علیه آمریکا متحد کند و از وقت خروج آمریکا به عالی ترین نحو مطلوب بهره ببرد. در واقع پایتخت کشور عزیزمان ایران نباید خروج آمریکا از برجام را جهت خود ترساندن به حساب آورد. بنابراین کشور عزیزمان ایران باید تمام توان خود را به کار ببرد که فرآیند نقض برجام آمریکا را به لحاظ حقوقی و اجرایی به اجرا بگذارد وتا حد ممکن آمریکا را به عنوان یک کشورعهد شکن منزوی و آن را به عنوان کشوری در دنیا معرفی کند که صلاحیت و شایستگی ندارد در جامعه جهانی نقش بزرگی را به عهده بگیرد.

لغو برجام از سوی آمریکا چه تاثیری در تحولات منطقه و دنیا خواهد داشت؟

با توجه به بازیگری فعال روسیه در منطقه و تحولات آتی خاورمیانه به نظر می رسد که با خروج آمریکا از برجام، در مقابل، میدان مانور و قدرت بازیگری روسیه در مسائل جهانی زیاد کردن می یابد و فضای جهانی در نهایت به نفع روسیه خواهد بود. به همین علت آمریکا چندان بی احتیاطی به خرج نخواهد داد. لیکن خروج آمریکا از برجام هزینه های بسیار زیادی جهت این کشور در بر دارد و این کشور را منزوی خواهد کرد، احتمالا این مساله در محاسبات کارشناسی آمریکایی ها لحاظ خواهد شد. به همین علت به نظر نمی رسد که این کشور با لغو یکجانبه برجام ریسک کند. بنابراین نباید چندان مطمئن بود که آمریکا از برجام خارج شود.

در صورت خروج آمریکا از برجام، شکل توافق کشور عزیزمان ایران با اعضای دیگر هسته ای عوض کردن خواهد کرد؟

ایران ممکن است به دنبال مدل جدیدی از توافق با اروپایی ها و روسیه و چین باشد، به عبارتی۱+۵ مبدل به ۱-۵ خواهد شد تا کشور عزیزمان ایران بتواند دوباره به کار خود در اجرای برجام ادامه دهد. به هر رو مدل هایی جهت تصمیم مطلوب و مصلحت اندیشانه راجع به یک واکنش‌ متناسب با شرایط خروج آمریکا از برجام وجود دارد.

طی روزهای اخیر شاهد زیاد کردن فشار اتحادیه اروپا بر روی ترامپ بودیم. جهت اینکه مدیر جمهور ایالات متحده در روز ۱۵ اکتبر پایبندی کشور عزیزمان ایران به برجام را تایید و اعلام کند؛ به طور کل برجام چه منافعی جهت اتحادیه اروپا در بر دارد که اروپایی ها در تلاشند تا برجام را حفظ کنند ؟

آنچه اروپا به دنبال آن است حفظ صلح و امنیت بین المللی در منطقه بحران زده خاورمیانه هست. لیکن زمانی که صلح و امنیت در منطقه بر قرار باشد اروپا هزینه کمتری جهت اداره امور خود در حوزه امنیت پرداخت خواهد کرد. علاوه بر آن برجام بستری مناسب جهت توسعه همکاری های اقتصادی با کشور عزیزمان ایران و سایر کشورها در منطقه هست. بنابراین اروپا در برجام منافع سیاسی، امنیتی و اقتصادی دارد، به همین علت تلاش می کند توافق هسته ای را حفظ کند تا علاوه بر مساله اقتصادی، اوضاع در منطقه تنش زا نشود. لیکن چنانچه برجام لغو شود به همان اندازه که بحران و تنش در منطقه زیاد کردن یابد به همان اندازه نیز فعالیت های اقتصادی به خطر می افتد و در نهایت اروپا ضرر خواهد کرد. همچنین ممکن است تنش های سیاسی به لحاظ امنیتی نیز اوضاع را پرالتهاب کند. بنابراین اروپا از این منظر نیز دلواپس هست. نگرانی دیگر اروپا این است که اگر آمریکا بخواهد در قبال مسئولیت های خود در جامعه جهانی رویکرد متزلزلی داشته باشد در این صورت اروپا به مسئله برمی خورد. به همین علت این مساله اروپا را دلواپس کرده است که اتحادیه تا کجا می تواند روی همکاری آمریکا حساب باز کند.

چه تضمینی وجود دارد که با خروج آمریکا از برجام، سایر اعضای توافق به رغم اینکه توافق هسته ای را قراردادی مطلوب می دانند به برجام پایبند باشند؟

همان طورکه در رابطه با سایر تعهدات تضمین و اطمینانی وجود ندارد راجع به برجام نیز اوضاع بدین گونه هست. ساختار جامعه بین المللی به گونه ای نیست که گارانتی های اجرایی صد درصد جهت اجرای همه تعهدات وجود داشته باشد، بلکه این نگرانی در مورد همه تعهدات وجود دارد و تنها در رابطه با برجام نیست. کشورها با توجه به اوضاع موجود و در چارچوب واقعگرایی خود را با شرایط تطبیق می دهند. بنابراین در بعضی از حوزه های سیاسی، تجاری و اقتصادی، معمولا تعهدات دوام بیشتری دارد و کشورهای طرف توافق کمتر متضرر می شوند. ولی در مورد بعضی از تعهدات همواره نگرانی ها نسبت به دوام توافق و یا واکنش‌ طرف های برابر وجود دارد و این درحالی است که نسبت به آن سازو کار روشنی نیز در جامعه جهانی وجود ندارد. لیکن گارانتی اجرا معمولا بر اساس توازن نیروها و تعادل منافع ایجاد می شود و این طور نیست که مکانیزمی بسیار قاطع و جامع جهت ایجاد تضمین های مناسب در حقوق بین الملل بتوان تعریف کرد.

اخبار سیاسی – آرزوی بزرگ

واژه های کلیدی: اتحادیه اروپا | دونالد ترامپ | آمریکایی | آمریکا | اقتصادی | سیاسی | روسیه | توافق | ایران | اروپا