اطلاعیه سایت
مروری بر تاریخچه مطبوعات کشور از گذشته تاکنون در هفته کودک و نوجوان خاطرات سرگرمیهای کودکان دهه شصت را تداعی میکند.
به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی گروه تحریریه سایت جوان؛ به مناسبت هفته کودک و نوجوان سری به پیشخوانهای مطبوعات کشور زدیم. در ویترین آن جای خالی مجله «کیهان بچهها» را مشاهده میکنیم. مجلهای که به نوعی مونس کودکانی بود که در دهه شصت به دنیا آمدند. ولی این مجله کی و از کجا شروع به کار کرد؟ کیهان بچهها مجلهای ویژهٔ کودکان است که مؤسسهٔ کیهان آن را از دیماه سال ۱۳۳۵ در پایتخت کشور عزیزمان ایران انتشار کرده هست. نخستین سردبیر این نشریه جعفر بدیعی بود. سری تازه این هفتهنامه از سال ۱۳۵۷ بعد از آخر اعتصابات سراسری مطبوعات، انتشار شد. در این وقت جعفر بدیعی صاحبامتیاز و سردبیر و عباس یمینی شریف مشاور این مجله بودند.
امیرحسین فردی از سال ۱۳۶۱ تا ۱۳۹۲ مسئول مجله کیهان بچهها بود. او توانست با فراخوان نویسندگان کودک و نوجوان از هر طیف، سن و سلیقه، دوران درخشان این هفتهنامه را خلق کند. تربیت بسیاری از نویسندگان پرتوان و خلق بسیاری آثار فاخر حوزهٔ کودک و نوجوان، یادگار آن دوران بوده هست. داستانهای دنبالهدار جهت کودکان و داستانهای مصور و جدولِ کودکان از قسمتهای جالب این مجله بود. ضمیمهٔ شاپرک، که مخصوص خردسالان است نیز همراه کیهان بچهها و در صفحات میانیِ آن چاپ میشد.
اولین شماره مجله کیهان بچهها در ۶ دی ماه سال ۱۳۳۵ انتشار شد. قطع مجله ۱۶×5/21 سانتی متر بود. جز در یک مقطع زمانی که قطع آن بزرگتر شد و مجدداً به همان قطع سابق برگشت، تغییری نکرد. تعداد صفحههای مجله ۳۲ صفحه بود که گاه به ۵۰ صفحه هم میرسید.
سرگرمیهای ادبی کودکان دهه شصت چه بود؟
پیشنهاد انتشار مجله کیهان بچهها از سوی جعفر بدیعی ناشر مجله بازی و عباس یمینی شریف از پیشکسوتان مجله نویسی جهت کودکان در کشور عزیزمان ایران که هر دو معلم بودند، به مدیر مسئول کیهان داده شد. مجله کیهان بچهها در نخستین شماره، انگیزه مهم انتشار خود را سرگرم کردن کودکان اعلام کرده بود و مجله را به عنوان وسیله ای جهت وقت گذرانی و پرکردن ساعتهای فراغت کودکان، در خلاء خواندنیهای سرگرم کننده جهت خوانندگان معرفی کرده بود. چنان که در سرمقاله نخستین شماره مجله، بدون ذکر هدف خاصی جهت مجله آمده است:
« … بالاخره رأی دادند که یک مجله جهت بچهها انتشار کنیم و آن را از داستانهای شیرین و بازیهای خوب و معماها و جدولهای تفریحی و مطالب دیگری که دوست دارند، پرکنیم و آن را طوری بسازیم که همه شما در موقع بیکاری با آن سرگرم شوید …
… فرزند ها باید بدانید که این مجله مال شما و جهت شماست. هر بچهای باید خودش را جزو نویسندگان این مجله بداند. هر چه داستان و معما و بازی بلد هستید جهت ما بفرستید …»
مروری بر تاریخچه مطبوعات کشور از گذشته تاکنون در هفته کودک و نوجوان خاطرات سرگرمیهای کودکان دهه شصت را تداعی میکند.
اولین شماره مجله کیهان بچهها با میزان انتشار ۵۰۰۰ نسخه انتشار شد. این مجله در همان ابتدای انتشارش به زودی کمیاب شد و ناچار چاپ دوم شماره اول را با همان میزان انتشار ۵۰۰۰ نسخه انتشار کردند. در آخر سال اول، میزان انتشار مجله به ۱۵ تا ۲۰ هزار نسخه رسید و بعد از ۶ سال انتشار میزان انتشار آن از مرز ۵۰ هزار نسخه فراتر رفته بود. این رقمی بود که پیش از آن، هرگز در تاریخ مجلهنویسی کشور عزیزمان ایران سابقه نداشت. بهرهگیری از امکانات فنی نسبتاً خوب، به گردانندگان مجله کیهان بچهها امکان میداد که از همان شماره های اول، مجله خود را در چهاررنگ و با حجم نسبتاً خوبی از تصویرپردازی عرضه کنند.
تصاویر روی جلد مجله جز در یک مقطع که به کودکان و نوجوانان، یا شخصیتهای ورزشی و هنری تخصیص داده شده است داشتند، همه با یکی از داستانهای داخل مجله دارای ارتباط بود. پشت جلد مجله کیهان بچهها، به طور متناوب به آگهیهای تجاری و کمیکهای مصور دنبالهدار تخصیص داده شده است داشت. تمام کمیک های مصور چهاررنگ بودند که بعد از طی یک دوره تکاملی در غرب، به صورت ترجمه شده است از مجلههای کودکان کشور عزیزمان ایران سر در آورده بودند. قطع مجله کیهان فرزند ها در فاصله سال های ۱۳۴۹ تا ۱۳۵۱ بزرگتر شد. این عوض کردن قطع عملاً سقوط میزان انتشار مجله را به دنبال داشت. و در نتیجه، مجدداً در آخر سال ۱۳۵۱، مجله با قطع اول انتشار شد.
مجله کیهان بچهها توانست در دوره های بحرانی و کمبود کاغذ (مثل سالهای ۳۵-۱۳۳۳ و ۴۳-۱۳۴۲) به طور منظم انتشار شود و قیمت تک شماره آن در طول سالهای انتشار مجله در دوره قبل از انقلاب ۵ ریال بود. اشتراک هر سال مجله در سال اول ۲۵۰ ریال بود که در سال دوم به ۲۶۰ ریال و ۶ ماهه ۱۶۰ ریال زیاد کردن یافت. کیهان بچهها بدون وقفه انتشار خود را ادامه داد. نخستین سردبیران کیهان بچهها بعد از انقلاب اسلامی وحید نیکخواه آزاد، سپس داریوش نوروزی بودند و بعد از آن این نشریه با مدیر مسئولی و سردبیری امیرحسین فردی انتشار شد.
مجله دیگری که کودکان دهه شصت خوب به یاد دارند سروش نوجوان بود. مجله ای که با رنگ و لعاب خاص خود در آن وقت انتشار میشد. این مجله از فروردین ۱۳۶۷ تا اسفند ۱۳۸۵ انتشار میشد. تعداد ۲۲۸ نسخه از این ماهنامه در ۱۹ سال انتشار گردید. انتشار مجله سروش نوجوان یازده سال متوقف شد. بعد از آن در اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ به مناسبت زادروز قیصر امینپور دوباره شروع به کار کرد.
سروش نوجوان در نخستین شمارهاش در فروردین ۱۳۶۷ وارد کیوسکهای روزنامه فروشی شد و توانست بسیاری از نوجوانان دهه شصت و هفتاد را با خود همراه و نسل جدیدی از نویسندگان و شاعران را تربیت کند. قیصر امینپور ۱۵ سال سردبیری سروش نوجوان را بر عهده داشت. به گفته خودش: «من یک جوان ۲۰ ساله بودم که از پلههای انتشارات سروش بالا رفتم و یک میانسال ۴۰ ساله که استعفا دادم و از پلهها پایین آمدم.»
سرگرمیهای ادبی کودکان دهه شصت چه بود؟
«مجله در مجله» قسمتی از سروش نوجوان بود که بچهها نامهها و نقاشی هایشان را به نشانی سروش پست و با هم این قسمت را پر میکردند. این قسمت از مجله را مخاطبان آن مینوشتند شاید شوق نوشتن در همین قسمت بسیاری از نوجوانان آن روزها را شاعر و نویسنده کرده باشد. شماره ۱۸۸ این مجله که در آبان ماه ۱۳۸۲ انتشار شد آخر کار قیصر امینپور در سروش نوجوان بود تا او با نوجوان ۱۵ سالهاش خداحافظی کند. مجله سروش نوجوان سه شماره بعد خود را بدون سردبیر انتشار کرد. بعد از وی، «محمدرضا سرشار» سکان هدایت سروش نوجوان را به دست گرفت. در نهایت انتشار سروش نوجوان در اسفند ۸۵ بعد از سه سال سردبیری محمدرضا سرشار بدون خداحافظی متوقف شد و قیصر امینپور نیز تنها ۸ ماه بعد از آخر این انتشار در بیمارستان دی پایتخت کشور عزیزمان ایران درگذشت.
گزارش از محدثه محمدپور
مروری بر تاریخچه مطبوعات کشور از گذشته تاکنون در هفته کودک و نوجوان خاطرات سرگرمیهای کودکان دهه شصت را تداعی میکند.
انتهای خبر/
مروری بر نوستالژیهای کودکان دهه شصت
واژه های کلیدی: نوجوانان | کودکان | نوجوان | داستان | فرزند | شماره | ایران | داستان | انتشار