مراقبت از دندان و دهان با مسواک زدن

دندان ها یکی از بااهمیت ترین ابزارهای تغذیه ای در انسان و دیگر موجودات هستند. اهمیت به دندان جهت اغلب ما تعریفی دارد که حالا با توجه به پژوهش های اخیر باید تعاریفی سنتی را عوض کردن دهیم.

عبارات مهم : دندانپزشکی – خمیردندان
باید از نگاه سنتی نسبت به مواظبت از دندان و دهان کمی فاصله گرفت، البته فاصله به معنای پیشرفت مدنظر هست. تردیدی نیست اگر بگوییم که اکثر ما پر کردن دندان و مواظبت از لثه ها را نمونه ی بارز مواظبت از دهان و دندان می دانیم. این در حالی است که مواظبت های پیش از خراب شدن دندان بسیار مهم تر هستند. طبق آخرین پژوهش های انجام شده، خرابی دندان می تواند با دیابت، بیماری های قلبی و همچنین سرطان در ارتباط باشد.
اکثر ما قبل از خواب مسواک می زنیم، ولی همه چیز از صبح شروع می شود. هنگامی که از خواب بیدار می شویم و احتمالا صبحانه ای هم میل می کنیم. سپس لباس ها را پوشیده و به سمت محل کار می رویم. دسته ای از ما که به وجه ظاهری خودمان اهمیت می دهیم قبل از بیرون آمدن از منزل مسواک می زنیم. بعضی لبخند قشنگ را یکی از نشانه های شخصیتی خود تلقی می کنند و بعضی دیگر نیز جهت جلوگیری از بوی بدن دهان و همچنین پوسیدگی مسواک می زنند.

حداقل دو بار مسواک در روز توصیه شده است که البته بعضی فقط یک بار مسواک می زنند و عده ای همان یک بار را هم فراموش می کنند! نتیجه نیز مشخص است: دندان درد و مراجعه به دندان دکتر و صرف هزینه های فراوان. البته بعضی چند روز درد آن را تحمل می کنند و در نهایت نیز تسلیم می شوند. ولی پرسش اینجا است که دندان چه ارتباطی با دیابت، بیماری های قلبی و همچنین سرطان دارد؟

ارتباط دندان با دیابت، بیماری های قلبی و سرطان:

این ایده که باکتری یا مواد شیمیایی ترشح شده است به وسیله سلول های دستگاه ایمنی در لثه می توانند وارد جریان خونی شوند و بر واکنش‌ بافت ها و یا اندام های دیگر تاثیر بگذارند، ارتباط دهان و بدن نامیده می شود. فرانچسکو دایوتو، مدرس موسسه دندان سازی ایستمن در لندن می گوید: «دهان از بقیه بدن جدا نیست. البته الان هنوز سریع است که بگوییم بیماری لثوی با بیماری های جدی بدن ارتباطی دارند، ولی مردم نباید نقش آن را دست کم بگیرند.»
ارتباط دهان و بدن چیز جدیدی نیست. در واقع بقراط هم به موردی اشاره کرده بود که آماس مفاصل با کشیدن یک دندان از بین رفت. یک دکتر انگلیسی به نام ویلیام هانتر نیز در سال ۱۹۰۰ میلادی ادعا کرد که «عفونت موضعیِ» دندان و لثه خود عامل یک بیماری دیگر در جایی دیگر از بدن خواهد شد.
به همین علت بود که مردم تا سال ها بعد از آن در صورت مشاهده هرگونه خرابی به سرعت دندان خود را می کشیدند. این رویه تا سال ۱۹۶۸ میلادی ادامه داشت تا اینکه نخستین مطالعه سلامت دندان بزرگسالان در بریتانیا انجام شد. آن مطالعه نشان داد که حدود سه چهارم افراد بالای ۵۵ سال هیچ یک از دندان های طبیعی خود را نداشتند.
در دهه اخیر نیز چندین پژوهش به رابطه سلامت دهان و دندان با دیابت نوع ۲، بیماری های قلبی و همچنین سرطان پرداختند. محتمل ترین توضیح التهاب هست؛ شدت دردِ دندان درد تقریبا اندازه شدت درد کوبیدن شدن انگشتان پا و یا ورود یک تکه چوب آلوده به پایتان هست، با این تفاوت که درد آن ها لحظه ای و دردِ ناشی از دندان درد ممتد هست. چنین دردهای مزمنی می تواند به ساختار سلولی و DNA آن آسیب وارد کنند. پروفسور فرانسیس هیوز، استاد کالج کینگز لندن می گوید: «به نظر می رسد التهاب با بیماری های دیگری در ارتباط است و ما در نگاه سنتی به آن توجهی نمی کنیم.»

بهداشت دهان و دندان یکی از عواملی است که در صورت عدم رعایت آن نه تنها دندان ها باعث پوسیدگی می شود بلکه ممکن است

مسواک های برقی نسبت به مسواک های سنتی بهتر هستند.

التهاب از کجا می آید؟

یکی از مهم ترین دلایل مسواک زدن، از بین بردن پُژَک (پلاک) دندان (Dental Plaque) هست. پُژَک دندان لایه ای از باکتری ها است که در سطوح داخل دهان رشد کرده و به صورت لایه ای سفیدرنگ یا زرد کمرنگ بر روی دندان ها دیده می شوند. وجود پژک به چند علت خوب نیست: اولی اینکه باکتری موجود در پژک اسیدی را تولید می کند که مینای دندان را از بین برده و موجب پوسیدگی می شود.
غیر از آن، انواع دیگر باکتری در پژک وجود دارد که موجب التهاب در نواحی مجاور آن دندان می شوند. هیوز می گوید: «باکتریِ عامل بیماری های لثوی در عمق محل نفوذ می کند، جایی که در آن اکسیژن وجود ندارد. بنابراین هرچه ضخامت پژک دندان های شما زیاد باشد، آن باکتری ها زیاد از آن استقبال می کنند.»

بیماری های لثوی در مراحل ابتدایی خود به صورت «ورم لثه» ظاهر می شود و ممکن است هنگام مسواک زدن خونریزی کند. اگر آن درمان نشود به شکل پیوره یا پیرادندان آماس (Periodontitis) یا همان بیماری بافت های اطراف دندان درمی آید. شاید بتوان نیرومند ترین ارتباط دهان و بدن را در بیماری های قلبى ‏- عروقى جستجو کرد. دایوتو در سال ۲۰۰۷ پژوهشی را انجام داد که نشان داد تمیز کردن عمقی دندان ها و لثه ها با استفاده از بی حسی موضعی موجب می شود تا سرخرگ های شخص شش ماه بعد ارتجاعی تر و سالم تر باشند.
در همین رابطه نیز انجمن قلب آمریکا در سال ۲۰۱۲ پژوهشی را انتشار کرد که نشان می داد بیماری پریودنتال با تصلُبِ شَرایین (Atherosclerosis) یا همان سختی رگ ها در ارتباط هست. البته با توجه به وجود چنین شواهدی، هنوز نمی توان با اطمینان گفت که بیماری لثوی مستقیما در ارتباط هست. در مطالعه دیگر که به تازگی چاپ شده است مشخص شد بین التهاب و دیابت نوع ۲ نیز رابطه ای وجود دارد. این پژوهش نشان داد که در پروسه های بیماری های لثوی و درمان آن، قدرت کنترل گلوکز خون فرد کم کردن می یابد و همین مسئله می تواند زمینه ساز دیابت نوع ۲ باشد.

ارتباط بین بیماری های لثوی و سرطان کمی محتاطانه تر بررسی شده است هست. هیوز می گوید: «منطقی هست، ولی مکانیسم آن کاملا مشخص نیست.» التهاب مزمن خود می تواند یکی از عوامل باشد، لیکن امکان جهش های منجر به سرطان را ممکن می سازد. در پژوهشی نشان داده شد که در بیماری های لثوی، باکتریِ Fusobacterium nucleatum نقش دارد که موجب تضعیف دستگاه ایمنی در شناسایی و نابودی سلول های سرطانی می شود.

مراقبت از دندان و دهان با مسواک زدن

راه حل چیست؟
بعضی از کارشناسان می گویند که روزی دو بار مسواک همراه با مراجعه منظم به دندان دکتر عالی ترین راه سلامت دهان و دندان هست. کارشناسان گروه بهداشتی کوکراین معتقدند که مسواک های برقی نسبت به مسواک های سنتی بهتر هستند. آن ها همچنین می گویند خمیردندان هایی را گزینش کنید که حاوی فلوراید و عامل ضد باکتری تری کلوسان باشند.