تب خونریزی دهندهٔ کریمه-کنگو (به انگلیسی: Crimean Congo Haemorrhagic Fever (CCHF) ) یک بیماری حاد تب دار و خونریزی دهنده است که ازطریق گزش کنه ویا تماس با خون یا ترشحات یا لاشه دام و انسان آلوده انتقال می شود. بیماری نخستین بار در سال ۱۹۴۴ در کریمه اوکرائین شرح داده شد ونام تب خونریزی دهنده جهت آن اعلام گردید. در سال ۱۹۶۹ معلوم شد پاتوژن ایجاد کننده تب خونریزی دهنده کریمه کنگو مشابه همان بیماری هست، که در سال ۱۹۵۶ در کنگو مشاهده گردیده است ازاینرو ارتباط این دو مکان و بیماری باعث اسم فعلی شد. CCHF در انسان بیماری شدیدی همراه با فوت و میر حدود ۳۰ ٪ ایجاد می کند و شیوع بیمارستانی آن نیز بسیار بالا می باشد.

ویروس CCHF به وسیله کنه هیالوما انتقال می شود. مخزن ویروس در محیط زیست اصولاً کنه ها می باشد و گاو، گوسفند، بز وخرگوش نیز به عنوان مخزن مطرح می باشند. این ویروس از طریق تماس مستقیم با خون یا ترشحات بیمار، لاشه حیوان آلوده (انتقال به قصابها و سلاخها) باعث ایجاد همه گیری های ناگهانی می گردد. این بیماری زیاد در مناطق صحرایی آفریقا، اروپای شرقی، خاور میانه عراق، هند، افغانستان، پاکستان، کشور عزیزمان ایران و غرب چین مشاهده می گردد. شیوع بالایی از بیماری در بین پرسنل نظامی کارکنان بیمارستانها، کشاورزان و اشخاصی که با دام سروکار دارند مشاهده می گردد. بیماری در فصول گرم سال از آخرهای فروردین تا آخرهای شهریور (زمان رشد و تکثیر کنه ها) شیوع پیدا می کند. مواردی در بین اعضای خانواده بیمار و پرسنل پزشکی بعد از آلودگی با خون یا ترشحات بیمار رخ داده هست. پرندگان به بیماری مقاومند (غیر از شترمرغ) لیکن می توانند با پخش کنه های آلوده باعث اپیدمی گردند. بیماری در حیوانات بدون علامت می باشد.

علائم ،پیشگیری ،درمان و آخرین اوضاع در ایران+ بیماری تب کریمه کنگو چیست؟

راه انتقال بیماری تب کریمه گنگو

ویروس CCHF اصولاً در محیط زیست به وسیله کنه های سخت گونه Hyalomma انتقال می شود، ولی به وسیله گونه های دیگر نیز انتقال می گردد. ویروس CCHF توانائی انتقال از طریق تخم (Transovarion transmission)و نیز انتقال در مراحل متفاوت بلوغ کنه (Transstadial survival) را دارد.

مهم ترین راه آلودگی کنه، خونخواری کنه Hyalomma نا بالغ از مهره داران کوچک می باشد. یک بار آلودگی موجب می شود کنه در تمام طول مراحل تکامل آلوده باقی بماند و کنه بالغ ممکن است عفونت را به مهره داران بزرگ مثل دام ها انتقال کند، ویروس یا آنتی بادی آن، در کنه Hyalomma در مناطق وسیع دنیا پیدا شده است است و عفونت در انسان بعد از گزش کنه آلوده یا له کردن آن روی پوست نیز ایجاد می شود.

بیماری به وسیله خرگوش صحرائی، جوجه تیغی، گوسفند و گاو به نقاط متفاوت توسعه می یابد. در جنوب آفریقا آنتی بادی علیه ویروس CCHF از سرم زرافه، کرگدن، گاو کوهی (eland)، بوفالو، گورخر و سگ ها جدا شده است هست. تعداد زیادی از پرندگان به عفونت مقاوم هستند ولی شترمرغ حساس هست. ویرمی در حیوانات نشخوارکننده اهلی مثل گاو، گوسفند و بز به مدت یک هفته بعد از آلودگی باقی می ماند.

بیماری در حیوانات اهلی هیچ گونه علائم مشخصی ندارد و خطر انتقال بیماری در انسان در طی ذبح حیوان آلوده و یا یک دوره کوتاه بعد از ذبح حیوان آلوده وجود دارد (به دنبال تماس با پوست یا لاشه حیوان). هم چنین تماس با خون و بافت بیماران بخصوص در مرحله خونریزی یا انجام هرگونه اعمالی که منجر به تماس انسان با خون، بزاق، ادرار، مدفوع و استفراغ آنها گردد باعث انتقال بیماری می شود.

تب خونریزی‌دهندهٔ کریمه-کنگو (به انگلیسی: Crimean Congo Haemorrhagic Fever (CCHF) ) یک بیماری حاد تب دار و خونریزی دهنده‌است که ازطریق گزش کنه ویا تماس با خون یا ترشحات

بیمار در طی مدتی که در بیمارستان بستری است به شدت جهت دیگران آلوده کننده هست، عفونت های بیمارستانی بعد از آلودگی با خون و یا ترشحات بیماران مرسوم می باشند.

علائم بالینی تب کریمه گنگو

علائم بالینی چهار مرحله دارد:

1. دوره کمـون: بستگی به راه ورود ویروس دارد. بعد از گزش کنـه، دوره کمون معـمولاً یک تا سه روز است و حداکثر به ۹ روز می رسد. دوره کمون به دنبـال تمـاس با بافت ها یا خون آلوده معـمولاً پنج تا شش روز است و حداکثر وقت ثابت شده است ۱۳ روز بوده است.
2. قبل از خونریزی: شروع علائم ناگهانی حدود ۱ تا ۷ روزطول می کشد (متوسط ۳روز)، بیمار دچار سردرد شدید، تب، لرز، درد عضلانی (بخصوص در پشت و پاها)، گیجی، درد و سفتی گردن، درد چشم، وحشت از نور (حساسیت به نور) می گردد. ممکن است حالت تهوع، استفراغ بدون ارتباط با غذاخوردن و گلودرد و احتقان ملتحمه در اوایل بیماری وجود داشته باشد که گاهی با اسهال و درد شکم و کم کردن اشتها همراه می شود. تب معمولاً بین ۳ تا ۱۶ روز طول می کشد. تورم و قرمزی صورت، گردن و قفسه سینه، پرخونی خفیف حلق و ضایعات نقطه ای در کام نرم و سخت مرسوم هستند. تغییرات قلبی عروقی شامل کم کردن ضربان قلب و کم کردن فشارخون مشاهده می شود. لکوپنی، ترمبوسیتوپنی (کاهش پلاکت به کمتر از ۱۵۰٫۰۰۰ در میلی متر مکعب) و بخصوص ترمبوسیتوپنی شدید نیز در این مرحله معمولاً مشاهده می گردد.
3. مرحله خونریزی دهنده: مرحله کوتاهی است که به سرعت ایجاد می شود و معمولاً در روز ۳ تا ۵ بیماری شروع می شود و ۱ تا ۱۰ روز (بطور میانگین ۴ روز) طول می کشد. خونریزی در مخاط ها و پتشی(خون ریزی زیرجلدی که قطری در حدود ۱-۲ میلی متر دارد) در پوست بخصوص در قسمت بالای بدن و در طول خط زیربغلی و زیر پستان در زن ها دیده می شود و در محل های تزریق و تحت فشار (محل بستن تورنیکه و غیره) ممکن است ایجاد شود. بدنبال پتشی ممکن است هماتوم (تجمع خون یا خون مردگی) در همان محل ها و سایر پدیده های خونریزی دهنده مثل ملنا (مدفوع قیری شکل ناشی از خون ریزی دستگاه گوارش)، هماتوری(وجود خون در ادرار) و خونریزی از بینی، لثه و خونریزی از رحم ایجاد شود و گاهی خلط خونی، خونریزی در ملتحمه و گوش ها نیز دیده می شود. بعضی موارد خونریزی از بینی، استفراغ خونی، ملنا و خونریزی رحم آن قدر شدید است که بیمار نیاز به تزریق خون دارد. در بعضی از بیماران فقط پتشی ظاهر می شود (حدود ۱۵٪). مسئله های دستگاه تنفسی به علت پنومونی خونریزی دهنده در حدود ۱۰٪ بیماران ایجاد می شود. به علت درگیری سیستم رتیکولوآندوتلیال با ویروس، ابتلاء وسیع سلول های کبدی مرسوم است که موجب هپاتیت ایکتریک می گردد. کبد و طحال در یک سوم بیماران بزرگ می شود (معمولاً بین روزهای ۶ تا ۱۴ بیماری). آزمایش های اعمال کبدی (تست های کبدی) غیرطبیعی هستند، به خصوص aspartate aminotransferase(AST) و اغلب در مرحله نهایی بیماری سطح بیلی روبین سرم بالا می رود. بیمارانی که آینده ارزش به فوت منتهی می شود معمولاً علائم آن ها بطور سریع حتی در روزهای اول بیماری عوض کردن می کند و هم چنین لکوسیتوز(افزایش تعداد گلبول های سفید به بالاتر از ۹۰۰۰ در میلی متر مکعب) زیاد از لکوپنی وجود دارد. ترمبوسیتوپنی در مراحل اولیه بیماری نشان دهنده پیش آگهی بدی می باشد. فوت به علت از دست دادن خون، خونریزی مغزی، کمبود مایعات به علت اسهال، یا ادم (تجمع غیرطبیعی آب و مایعات میان بافتی زیر پوست و حفره های بدن) ریوی ممکن است ایجاد شود. در اتوپسی(کالبد گشایی، معاینه و بررسی بدن مرده از طریق برش و آزمایش) بیماران فوت شده، معمولاً خونریزی به شدت های متفاوت در همه اعضا و بافت ها وداخل معده و روده ها دیده می شود.
4. دوره نقاهت: بیماران از روز دهم هنگامی ضایعه های پوستی کم رنگ می شود، به تدریج بهبودی پیدا می کنند. اغلب بیماران در هفته های سوم تا ششم بعد از شروع بیماری هنگامی شاخص های خونی و آزمایش ادرار طبیعی شد از بیمارستان مرخص می شوند. مشخصه دوره نقاهت طولانی بودن آن به همراه ضعف می باشد که ممکن است جهت یک ماه یا زیاد باقی بماند. گاهی موها کامل می ریزد (که بعد از ۴ تا ۵ ماه ترمیم می شود) بهبودی معمولاً بدون عارضه هست، اگرچه التهاب رشته های عصبی (neuritis) یک یا چند عصب ممکن است جهت چندین ماه باقی بماند.

دوره کمون بیماری به طور میانگین چهار روز و حداکثر دوازده روز می باشد. معمولاً تا روز چهارم علائم غیر خونریزی مانند تب، سردرد، احساس سرما، خستگی درد عضلانی، پرخونی صورت، پرخونی ملتحمه و چشم، استفراغ و دردهای بالای معده می باشد. علائم خونریزی از روز چهارم شروع می شود که به صورت پتشی در مخاط دهان و پوست، خونریزی از لثه ها، بینی، معده، روده ورحم و زیر پوست ناحیه ساق پا و دستها ظاهر می شود. فوت بیمار ناشی از شوک، کم خونی خونریزی شدید ریوی، عفونت انتشار و اختلال انعقادی داخل عروقی پیش رونده است.

مشخصات عامل

عامل بیماری ویروسی از خانواده Bunyaviridae و جنس Nairovirus هست. این ویروس دارای پوشش پروتئینی (Envelop) است و قطر ساختمان ویروس nm100 – 85 است و از گروه RNAهای یک رشته ای هست. (Enveloped Virion 85-100 nm – Single Strand – negative Sense RNA) مقاومت ویروس در برابر حرارت کم است و در دمای ۵۶˚C به مدت ۳۰ دقیقه از بین می رود؛ بنابراین پختن گوشت و یا پاستوریزه کردن شیر باعث از بین رفتن ویروس می شود، ضمناً ویروس می تواند در خون به مدت ۱۰ روز در دمای ۴۰˚C مقاومت کند. ویروس در محیط اسیدی مثلاً اسید استیک دو درصد (و یا محیط اسیدی ایجادشده بعد از جمود نعشی) از بین می رود و همچنین در برابر هیپوکلریت سدیم یک درصد (Hypochlorite) و محلول دو درصد Glutaraldehyde و یا ضدعفونی کننده های فنولیک Phenolic 5 تا سه درصد، حساس هست. صابون و مایعات یا مواد شستشو دهنده با اینکه ویروس از بین نمی برند ولی تا حدی ویروس را غیر فعال می کنند. ا توجه به اینکه اسیدوزی که بعد از چند ساعت از ذبح دام در جسد حیوان پیدا می شود. موجب از بین رفتن ویروس می شود در کشتارگاههای صنعتی لاشه دام به مدت ۲۴ ساعت در فضای ۴ درجه سانتی گراد نگهداری می شود تا ویروس از بین برود. فریز کردن گوشت در منزل در دمای منفی ۱ تا منفی ۴ درجه سانتی گراد نیز ویروس را از بین می برد.

روش تشخیص

در هفته اول بیماری و در مرحله تب می توان با نمونه گیری از خون ویروس را جدا کرد همچنین می توان ویروس را از نمونه های بافتی مثل بافت کبد، طحال، کلیه، غدد لنفاوی جدا کرد.

ویروس را می توان در کشت سلولی تهیه شده است از بافت کلیه میمون کشت داد و یا به وسیله آزمایش PCR (Polymerase Chain reaction) اثر ویروس را در نسخه برداری معکوس Reverse Transcriptase مشاهده کرد.

علائم ،پیشگیری ،درمان و آخرین اوضاع در ایران+ بیماری تب کریمه کنگو چیست؟

به وسیله آزمایشهای سرمی نیز می توان به جستجوی آنتی بادی پرداخت از جمله می توان از آزمایشهایی نظیرE LISA، IFA (Immunofluerescense Antibody)، خنثی سازی،Neutralizing ab CFT Compliment fixation test) ثبوت عنصرهای مکمل) استفاده کرد. معمولاً بعد از شش روز IgM قابل اندازه گیری است و تا چهار ماه در خون باقی می ماند ولی IgG را تا پنج سال می توان در خون بررسی کرد ولی در حالتهای فوق حاد و فوت آور در ابتدای بیماری معمولاً هیچگونه آنتی بادی در خون (قبل از شش روز) قابل اندازه گیری نیست بنابراین تشخیص بر پایه جداسازی ویروس از خون و بافتها به روش کشت سلولی و یا تشخیص آنتی ژن ویروس بروشهای IFA, EIA و PCR (polymerase chain reaction) است.

همچنین با اندازه گیری SGOT و SGPT می توان به عفونت ویروس در کبد Viral Hepatitis پی برد معمولاً در مبتلایان SGOT بالاتر از SGPT است.

درمان تب کریمه گنگو

اساس درمان حمایتی است و شامل تنظیم آب و الکترولیت و درمان اختلال انعقادی درون رگی پیش رونده (DIC) به همراه داروی ضد ویروس ریباویرین هست. توجه کنید که درمانهای اختصاصی به وسیله دکتر متخصص و ترجیحا متخصص عفونی انجام می شود.

پیشگیری از تب کریمه گنگو

1. بیمار مشکوک به CCHF باید ایزوله شود و با افراد خانواده و پرسنل بیمارستانی در تماس نباشد. کلیه وسایل بیمارستانی مانند ماسک، دستکش، روپوش، پیش بند، لوله های خون، سرنگهای استفاده شده است و هر وسیله ای که با ترشحات بیمار درتماس بوده باید سوزانده شود.
2. سمپاشی منازل و اصطبل ها جهت کم کردن کنه ها
3. مصرف مواد ضد عفونی جهت گندزدایی توالت ها، محیط آلوده به خون و ترشحات بیمار
4. به علت اینکه متأسفانه دام بدون علامت هست، باید از مصرف گوشت تازه خودداری شود و دام بعد از ذبح تا ۲۴ ساعت در دمای منفی ۱ تا ۴ قرار گیرد تا ویروس های آن کشته شوند و بعد از آن مصرف شود.
5. در هنگامی که پرسنل مراقب بیمار در معرض تماس پوستی یا پوستی مخاطی با خون، مایعات بدن و یا فضولات بیمار قرار می گیرند بایستی فوراً سطح آلوده را با آب و صابون بشویند.
6. از خرید گوشتهای بازرسی نشده بدون مهر دامپزشکی (کشتار غیر مجاز) خودداری کنید.
7. کارکنان بهداشتی و درمانی و افرادی که با خون ، ترشحات بدن بیمار و یا بافت های آلوده بیماران تماس داشته اند باید مرتب و حداقل تا چهارده روز بعد از تماس تحت نظر بوده و درجه حرارت بدن آنها هر روز کنترل شود و در صورت ظهور علایم بالینی مطابق با تعریف مورد محتمل بلافاصله درمان جهت آنان شروع شده است و کارهای بعدی بعمل آید.

رییس اداره بیماری های قابل انتقال از حیوان به انسان وزارت بهداشت به بعضی شایعات راجع به طغیان بیماری تب کریمه کنگو در استان اصفهان و همچنین چند استان دیگر پاسخ داد.

تب خونریزی‌دهندهٔ کریمه-کنگو (به انگلیسی: Crimean Congo Haemorrhagic Fever (CCHF) ) یک بیماری حاد تب دار و خونریزی دهنده‌است که ازطریق گزش کنه ویا تماس با خون یا ترشحات

واژه های کلیدی: بیمارستان | مبتلا شدن | بیمارستان | حیوانات | درمان تب | بیماری | خونریزی | ویروس | حیوان | درمانی | انتقال